هدف‌گذاری SMART ایده نسبتاً جدیدی است. در سال 1981، جورج تی دوران، مشاور و مدیر برنامه‌ریزی داخلی شرکت واشنگتن واتر پاور، مقاله‌ای با عنوان «راهی هوشمندانه برای نوشتن اهداف کلی و جزئی مدیریت وجود دارد» منتشر کرد. او در این سند، هدف‌گذاری SMART را به‌عنوان ابزاری برای ایجاد معیارهای افزایش شانس موفقیت در دستیابی به اهداف معرفی می‌کند.
در این مقاله، نکات هدف‌گذاری SMART و نمونه‌های آن را با هم می‌خوانیم. نکات ذکر شده در این مقاله به شما در ایجاد و اجرای اهداف اسمارت (SMART) کمک می‌کنند.
هدف گذاری SMART چیست؟
واژه‌ی SMART از حروف اول واژه‌های مشخص (Specific)، قابل اندازه‌گیری (Measurable)، دست یافتنی (Achievable)، مرتبط (Relevant) و محدوده زمانی (Time-Bound) ایجاد شده است:
تعریف این پارامترها به هدف‌گذاری شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید که اهداف شما در یک بازه زمانی مشخص قابل دستیابی هستند. این رویکرد، کلی‌گرایی و حدس و گمان را حذف می‌کند، موعد مقرر مشخصی را تعیین می‌کند و ردیابی پیشرفت را آسانتر می‌کند.
اجزای هدف‌گذاری SMART
S- مشخص (Specific)
هنگام تعیین هدف، آنچه را که می‌خواهید به آن برسید را دقیقاً مشخص کنید. به این موضوع به‌عنوان یک بیانیه مأموریت برای هدف خود نگاه کنید. این بیانیه یک لیست دقیق از چگونگی رسیدن به یک هدف نیست و باید به سؤالات زیر پاسخ دهد:
- چه کسی؟ در نظر داشته باشید که چه کسی باید برای دستیابی به این هدف مشارکت داشته باشد (این امر به‌ویژه هنگام کار روی یک پروژه گروهی مهم است).
- چه چیزی؟ دقیقاً به آن کاری که می‌خواهید انجام دهید فکر کنید و از جزئیات زیاد نترسید.
- چه زمانی؟ در مورد این سؤال در بخش تعیین زمان برای تعیین اهداف SMART بیشتر توضیح می‌دهیم، اما باید حداقل یک چارچوب زمانی تعیین کنید.
- کجا؟ این سؤال ممکن است همیشه لازم نباشد، به‌ویژه اگر اهدافتان شخصی است. اما اگر قرار است در یک جای خاصی انجام شود یا رویداد ویژه‌ای در پیش دارید باید در این مرحله آن را مشخص کنید.
- کدام؟ موانع یا الزامات مربوطه را تعیین کنید. این سؤال می‌تواند در تصمیم‌گیری در مورد واقع‌بینانه بودن هدف شما مفید باشد. به‌عنوان‌مثال، اگر هدف افتتاح یک نانوایی است، اما تاکنون هیچ نانی نپخته‌اید، کاری بسیار سخت پیش رو دارید. درنتیجه، می‌توانید یکی از موارد خاص هدف خود را یادگیری نحوه پخت نان به‌منظور افتتاح یک کسب‌وکار پخت‌وپز بگذارید.
- چرا؟ دلیل این هدفی که انتخاب کرده‌اید چیست؟ وقتی قرار است از این روش برای کارکنان استفاده شود، احتمالاً پاسخ در راستای پیشرفت شرکت یا توسعه شغلی خواهد بود.
M – قابل‌اندازه‌گیری (Measurable)
از چه معیارهایی برای رسیدن به هدف خود استفاده می‌کنید؟ تعیین معیار برای هدف، آن را محسوس و قابل‌درک می‌کند؛ چراکه راهی برای تعیین میزان پیشرفت ایجاد می‌کند. اگر پروژه‌ای است که چند ماه طول می‌کشد تا تکمیل شود، چند نقطه عطف برای آن در نظر بگیرید.
A- دست‌یافتنی (Achievable)
این امر بر میزان اهمیت یک هدف برای شما و کارهایی که می‌توانید برای دستیابی به آن انجام دهید بستگی دارد و ممکن است به توسعه مهارت‌های جدید و تغییر نگرش‌ها نیاز داشته باشد. هدف این است که انگیزه ایجاد کنید نه اینکه دلسرد شوید. در مورد چگونگی دستیابی به هدف و ابزارها یا مهارت‌های موردنیاز فکر کنید. اگر در حال حاضر آن ابزارها یا مهارت‌ها را ندارید، باید فرایند دستیابی به آنها را مشخص کنید.
R- مرتبط (Relevant)
ارتباط، روی آن چیزی متمرکز است که به اهداف کلی تجارت مرتبط باشد. برای مثال اگر هدف راه‌اندازی یک محصول جدید است، باید چیزی باشد که با اهداف کلی کسب‌وکار همخوانی دارد. ممکن است تیم شما بتواند یک محصول مصرفی جدید عرضه کند؛ اما اگر شرکتی B2B هستید و در بازار مصرف فعالیت ندارید، پس هدف تعیین شده، تناسبی با کسب‌وکار شما نخواهد داشت.
T- محدوده زمانی (Time-Bound)
هرکسی می‌تواند اهداف خود را تعیین کند، اما اگر زمان‌بندی واقعی نداشته باشد، به‌احتمال‌زیاد موفق نخواهد شد. تعیین تاریخ هدف برای تحویل کالا ضروری است. سؤالات خاصی در مورد مهلت یک هدف و آنچه می‌توان در آن بازه زمانی انجام داد ایجاد کنید. اگر رسیدن به هدف سه ماه طول بکشد، تعریف آنچه باید در نیمه‌راه به آن دست بیابید، مفید است. ارائه محدودیت‌های زمانی احساس فوریت ایجاد می‌کند.
روش‌های هدف‌گذاری اسمارت
اگر نتوانید به درستی از اهداف اسمارت استفاده کنید، پس چه فایده‌ای دارند؟ در ادامه، می‌خواهیم ببینیم روش‌های استفاده از اهداف اسمارت چیست؟
اهداف خود را بنویسید.
وقت بگذارید، اهدافتان را بنویسید و آنها را جایی قرار دهید که همیشه ببینید. نوشتن اهداف کمک زیادی به تحقق آنها می‌کند. همچنین یادآوری خوبی است که می‌خواهید روی چه چیزی کار کنید.
اهداف خود را با افراد مرتبط به اشتراک بگذارید.
به اشتراک گذاشتن اهداف، با خودش مسئولیت‌پذیری می‌آورد. اهداف را با اعضای تیم، ناظر و یا منتور خود به اشتراک بگذارید. یک هدف مشترک، هدفی است که با تعهد برای سخت کوشی جهت رسیدن به آن همراه باشد. مطمئن شوید اهدافتان را با یک شخص حامی به اشتراک می‌گذارید که شما را تشویق می‌کند حتی وقتی که شرایط سخت شد، باز هم به آن متعهد باشید.
روند پیشرفت خود را به طور منظم بسنجید.
بررسی کنید و ببینید برای رسیدن به آن هدف، چطور پیش می‌روید. اگر هدف شما یک هدف ماهیانه است، بهتر است هر روز یا هر هفته چک کنید و ببینید چقدر پیشرفت داشته‌اید. این کار کمک می‌کند انرژی خود را تجدید کرده و اگر چیزی جواب نمی‌داد و پیشرفتی نداشتید، آن را تغییر دهید. بهتر است وقتی هنوز فرصت کافی برای موفقیت دارید، آن را اصلاح کنید.
بردهای خود را جشن بگیرید.
وقتی به موفقیت رسیدید، حتما آن را جشن بگیرید. فکر نکنید باید منتظر بمانید تا به کل هدف برسید و بعد به خودتان جایزه بدهید. اگر دیدید پیشرفت خوبی داشته‌اید، آن را جشن بگیرید. موفقیت‌های کوچک کمک می‌کنند انرژی‌تان برای ادامه کار و رسیدن به اهداف بزرگتر را حفظ کنید.
مزایای هدف‌گذاری اسمارت
از جمله مهم‌ترین مزیت‌های روش اسمارت عبارت است از:
افزایش نرخ تبدیل
هدف‌گذاری اسمارت کمک می‌کند مدیریت بازاریابی و فروش را با هم هماهنگ کنید تا به یک روش موثر نرخ تبدیل برسید. این کار موجب افزایش مشارکت سرنخ‌ها و فروش بیشتر می‌شود.
روابط بهتر با مشتریان
شخصی‌سازی تجربه کاربران به واسطه استفاده از روش اسمارت، موجب می‌شود حس ارزشمندی کنند و در نتیجه شاهد افزایش رضایت مشتریان باشید.
صرفه‌جویی در هزینه‌ها
با استفاده از تبلیغات هدفمند می‌توانید در هزینه‌های بازاریابی و کمپین‌های تبلیغاتی خود به شدن صرفه جویی کنید که این امر به واسطه روش هدف‌گذاری اسمارت میسر می‌شود.
معایب هدف‌گذاری اسمارت
در کنار مزایای زیادی که این روش دارد، اما از یک سری معایب هم برخوردار است.
کاهش خلاقیت و نوآوری
چون این روش تأکید زیادی بر «واقع‌گرایی» و «دست‌یافتنی بودن» دارد، ممکن است افراد از تعیین اهداف جسورانه یا خلاقانه خودداری کنند. در نتیجه ایده‌های نو مطرح نمی‌شود.
تمرکز بیش از حد بر آمار و اندازه‌گیری
گاهی کیفیت یا تجربه انسانی در قالب شاخص‌های کمی قابل‌سنجش نیست؛ مثل رضایت مشتری یا توسعه فردی. درنتیجه ممکن است این روش به اهداف سطحی منجر شود.
نادیده گرفتن عوامل غیرقابل‌پیش‌بینی
این روش فرض می‌کند که محیط نسبتاً ثابت و قابل‌کنترل است، در حالی که در دنیای واقعی شرایط دائماً تغییر می‌کنند.
تمرکز بر نتیجه به‌جای فرایند
گاهی هدف نهایی بیش از حد مورد تأکید قرار می‌گیرد و یادگیری، رشد یا پیشرفت تدریجی نادیده گرفته می‌شود.
کاربرد روش هدف‌گذاری اسمارت در تصمیم‌گیری‌ها
روش SMART در تصمیم‌گیری به شما کمک می‌کند که اهداف خود را به‌صورت مشخص، قابل اندازه‌گیری، دست‌یافتنی، مرتبط و زمان‌دار تعریف کرده و بر اساس آن گزینه‌ها را ارزیابی و مقایسه کنید. در واقع، استفاده از روش SMART در تصمیم‌گیری کمک می‌کنه تصمیمات شفاف‌تر، منطقی‌تر و قابل پیگیری بگیرید.
از دیگر کاربردهای روش SMART در تصمیم‌گیری، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ایجاد معیارهای ارزیابی برای گزینه‌ها
- واقع‌گرایی در تصمیم‌ها
- شفاف‌سازی هدف تصمیم‌ها
- تطبیق تصمیم با ارزش‌ها و اهداف کلان
- تعیین مهلت برای اقدام
نتیجه‌گیری
اگر نمی‌دانید چطور برای خودتان و کسب‌وکارتان هدف گذاری کنید و چطور به اهداف تعیین شده برسید، تکنیک هدف‌گذاری SMART را امتحان کنید. ما در این مقاله توضیح دادیم هدف SMART چیست و اصلا عبارت SMART یعنی چه. هدف گذاری اسمارت یک مدل هدف‌گذاری است که احتمال رسیدن شما به هدفتان و موفقیتتان را افزایش می‌دهد. تنها کافی است که پنج نکته را مشخص کنید!
سوالات متداول
هدف‌گذاری به روش اسمارت چیست؟
همانطور که در مقاله توضیح دادیم، هدف‌گذاری SMART یک نوع روش تعیین هدف بر اساس 5 شاخص است.
5 عنصر هدف‌گذاری SMART چیست؟
S نشان دهنده مشخص بودن هدف، M نشان دهنده قابل اندازه‌گیری بودن آن، A نشانه قابل دستیابی بودن هدف، R بیانگر مرتبط بودن آن و T نشان دهنده محدودیت زمانی برای رسیدن به آن هدف است.
