زنجیره ارزش چیست؟ | تحلیل زنجیره ارزش چگونه به کسب‌وکارها کمک می‌کند؟

برای اینکه فعالیت‌های‌تان را شناسایی و اولویت بندی‌شان کنید، لازم است با زنجیره ارزش آشنا شوید. این روزها تمام مدیران موفق تعریف زنجیره ارزش را می‌دانند و شیوه استفاده از آن را بلد هستند. به زبانی ساده‌ هر کاری که برای تولید و ارائه آن به بازار انجام می‌دهید، شامل زنجیره ارزش می‌شود. در ادامه همراه ما باشید تا به تمامی سوالات درباره این موضوع پاسخ دهیم.

زنجیره ارزش چیست؟

زنجیره ارزش توصیف زنجیره کامل فعالیت‌های یک بیزینس در ایجاد محصول یا خدمات است. این زنجیره از دریافت مواد اولیه شروع می‌شود و با تحویل محصول به بازار پایان می‌یابد. تحلیل زنجیره ارزش زمانی رخ می‌دهد که یک بیزینس می‌خواهد فعالیت‌های اولیه و ثانویه‌اش را شناسایی و کارایی هر مرحله را ارزیابی کند.

این تحلیل می‌تواند پیوند وابستگی و الگوها را آشکار سازد. مفهوم و تعریف زنجیره ارزش در سال 1985 توسط مایکل پورتر استاد دانشکده بازرگانی هاروارد ارائه شد. پورتر آن را در کتابش یعنی مزیت رقابتی به صورت «ایجاد و حفظ عملکرد برتر» توصیف کرد. برای همین به آن زنجیره ارزش پورتر هم می‌گویند.
 

 

نحوه کار زنجیره ارزش

زنجیره ارزش به بیزینس‌ها کمک می‌کند تا عملکردشان را به عنوان فعالیت اولیه یا ثانویه شناسایی و گروه بندی کنند. این کار به درک بهتر فعالیت‌ها کمک می‌کند. بعد از این کار شرکت می‌تواند فعالیت‌هایش را ارزیابی کند تا متوجه شود خروجی را می‌توان بهبود داد یا خیر.

فعالیت‌های زنجیره ارزش اولیه

فعالیت‌های اولیه به ایجاد، فروش، نگهداری و پشتیبانی یک محصول یا خدمات کمک می‌کنند. فعالیت‌های اولیه زنجیره ارزش شامل موارد زیر است:

• لجستیک ورودی
• عملیات
• تحویل خروجی به مشتریان
• بازاریابی و فروش
• خدمات

فعالیت های ثانویه

فعالیت‎‌های ثانویه به نوعی فعالیت‌های اولیه را کامل می‌کنند و پشتیبان‌شان هستند. این فعالیت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• تهیه و خرید
• HRM
• توسعه فناوری
• زیرساخت‌های شرکت

مزایای زنجیره ارزش

چارچوب زنجیره ارزش به بیزینس‌ها کمک می‌کند منابع بازده هزینه‌ای مثبت و منفی را شناسایی کنند. تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش در زمینه‌های زیر به کسب‌وکارها کمک می‌کند:

1. حمایت از تصمیمات برای فعالیت‌های مختلف تجاری
2. تشخیص نقاط بی‌اثر و ضعف
3. درک ارتباط و وابستگی‌ها
4. بهینه سازی فعالیت‌ها
5. ایجاد مزیت هزینه نسبت به رقبا
6. درک نقاط قوت و مناطق قابل بهبود

نحوه تحلیل زنجیره ارزش

تحلیل این زنجیره کار سختی نیست؛ ولی نیاز به یادگیری و درک مراحل دارد. در زیر چند مرحله وجود دارد که اگر به ترتیب انجام دهید، تحلیل زنجیره ارزش برای‌تان خیلی ساده می‌شود:

1. بهتر است تمام کارهای اولیه و ثانویه را به موارد جزئی‌تر تقسیم کنید
2. سعی کنید بین زیرفعالیت‌ها ارتباطی پیدا کنید. چون خیلی از مشکلات بیزینس به هم ربط دارند، دقیقا مثل بدن انسان
3. بعد از این موارد لازم است جاهایی که به بهبود نیاز دارند را شناسایی کنید
4. به روندها و نیروهایی که آینده زنجیره ارزش را شکل می‌دهند، توجه کنید. این مراحل شامل تحول دیجیتال و اتوماسیون فرآیندهای کسب‌وکار، امنیت داده‌ها و حریم خصوصی، سفارشی سازی و شخصی سازی هستند:

امنیت داده و حریم خصوصی

روز به روز زنجیره ارزش دیجیتالی‌تر می‌شود. مدیریت و حفاظت از داده‌ها خیلی مهم است. همه‌ی مشتریان دوست دارند اطلاعات‌شان امن بماند. وقتی مشتری بداند که از اطلاعاتش به خوبی محافظت می‌شود، بیشتر اعتماد می‌کند.

سفارشی سازی و شخصی سازی

شرکت‌ها باید تفاوت فرهنگ‌ها را بررسی کنند و تبلیغ و محصول‌شان را با توجه به بازار هدف‌شان ارائه دهند. وقتی به دغدغه‌های محیطی و اخلاقی توجه کنید، مردم شما را به عنوان بیزینس مفید می‌بینند. جدا از این موارد وقتی شخصی ببیند که تبلیغات یا محصول شخصی سازی شده، اعتماد به نفس می‌گیرد و حس می‌کند برای شما ارزش زیادی دارد و همین باعث تحریک شدن او به خرید می‌شود.

تحول دیجیتال و اتوماسیون

بهترین مثال برای تحول دیجیتال و دنیا، بیماری کروناست. این مساله باعث شد دنیای تجارت اینترنتی و دیجیتال پیشرفت زیادی کند. از آنجایی که مردم در ایام این بیماری کمتر بیرون می‌رفتند، بیشتر خریدهای‌شان را اینترنتی انجام می‌دادند. همین باعث شد که فناوری‌های دیجیتال و اتوماسیون در زمانی کم، پیشرفت زیادی کنند.

مثال زنجیره ارزش

برای این بخش به بررسی و تحلیل زنجیره ارزش فعالیت‌های اصلی یکی از غول‌های فناوری و تجارت الکترونیک یعنی شرکت آمازون پرداختیم:

1. لجستیک ورودی

ورودی اولیه این شرکت شامل محصولاتی است که خودش می‌فروشد و منابع مرکز داده که به ارائه خدمات وب آمازون کمک می‌کند. در این مرحله آمازون برای کاهش هزینه‌ها، همه‌ی محصولات را به صورت عمده خریداری می‌کند.

2. عملیات

در این مرحله شرکت آمازون ورودی‌هایش را به خروجی تبدیل می‌کند. آمازون برای این کار فروش اینترنتی را در پیش گرفته است. این پلتفرم یک بستر آنلاین و امن ساخته که فروشندگان می‌توانند در آن محصولات‌شان را عرضه و مشتریان آن را بخرند. آمازون برای جذاب‌تر شدن، همه‌ی محصولات را در دو روز کاری تحویل می‌دهد. واحد aws یا ارائه دهندگان خدمات وب، داده‌های مشتریان را در سیستم‌های خود ذخیره می‌کنند و بعدها برای تبلیغات و فروش از آنها استفاده می‌کنند.

3. لجستیک خروجی

لجستیک خروجی منعکس کننده روند رو به رشد تجارت الکترونیک شرکت آمازون است. لجستیک خروجی آمازون شامل چندین عنصر است که باعث موفق شدن این شرکت شده‌اند:

• این بیزینس به صورت مستقیم روی مصرف کننده تمرکز می‌کند و در سریع‌ترین زمان ممکن سفارشات را به مشتریان تحویل می‌دهد؛
• آمازون از فناوری پیشرفته رباتیک و اتوماسیون برای افزایش کارایی انبار و کاهش زمان تحویل محصولات استفاده می‌کند؛
• این شرکت به مشتریانش تعهد داده که طی دو روز محصولات را به دست‌شان برساند. هر چند که این زمان برای مشتریان اصلی یک روز است؛
• این شرکت محتوای دیجیتال خود را در کسری از ثانیه به مشتریان تحویل می‌دهد و سعی می‌کند این محصولات را هر روز توسعه و گسترش دهد؛
• ادغام خرده فروشی فیزیکی و دیجیتالی توسط آمازون و ایجاد فروشگاه‌های آمازون گو ترکیبی نوآورانه است که راحتی مشتری را افزایش می‌دهد؛
• این شرکت از استراتژی هم‌سپاری و برون‌سپاری برای مدیریت گسترده عملیاتش استفاده می‌کند؛
• آمازون روند بازگشت خدماتش را ساده کرده و این تجربه کلی مصرف کننده را افزایش می‌دهد و مشتریان را تشویق می‌کند دوباره با آمازون معامله کنند؛
• آمازون با توسعه مداوم تدارکات خروجی روند رشد سریع تجارت الکترونیکی و تغییر تقاضا مصرف کنندگان را هماهنگ می‌کند؛

بازاریابی و فروش

طبق گزارش Statista، آمازون در سال 2022، 13.5 میلیارد دلار برای بازاریابی و تبلیغات هزینه کرده تا نقش خود را به عنوان یکی از شناخته شده‌ترین برندهای جهان حفظ کند.
 

 

روندهای آینده در زنجیره ارزش

با نگاهی به آینده، چندین روند نوظهور آماده تغییر بیشتر زنجیره‌های ارزش است. این‌ها منعکس کننده پیشرفت‌های تکنولوژیک و تغییر در شیوه‌های تجارت جهانی و انتظارات مصرف کننده هستند:

1. به دلیل توانایی بلاک چین در ارائه شفافیت و امنیت بی‌نظیر در زنجیره تامین، از آن استفاده می‌کنند.
2. مدل اقتصاد دایره‌ای با تمرکز بر پایداری و به حداقل رساندن ضایعات، در حال افزایش است. این مدل روی استفاده مجدد و بازیافت مواد و محصولات تمرکز دارد.
3. با بازیافت دستگاه و محصولات، شرکت‌ها می‌توانند به اقتصاد دایره‌ای کمک کنند.
4. انتظار می‌‌رود فناوری اینترنت 5G تاثیر زیادی روی زنجیره ارزش بگذارد. این ارزش در زمینه‌های اتوماسیون و پردازش داده بیشتر دیده می‌شود.
5. در آینده هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در زنجیره ارزش در تحلیل پیش‌بینی‌ها پیشرفت زیادی می‌کند. این فناوری‌ها می‌توانند روند بازار، رفتار مصرف کننده، و اختلالات احتمالی زنجیره تامین را پیش بینی کنند.
6. سفارشی سازی در مقیاس پیشرفت‌های فناوری، ارائه محصولات و خدمات شخصی سازی شده در مقیاس را به طور فزاینده‌ای امکان پذیر می‌کند. این روند احتمالا ادامه خواهد داشت، چون بیزینس‌ها از تجزیه و تحلیل داده‌ها، هوش مصنوعی و فرایندهای تولید انعطاف پذیر برای برآورده کردن ترجیحات مشتری بدون به خطر افتادن کارایی استفاده می‌کنند.
7. انتظار می‌رود در آینده ترکیب تجربیات دیجیتال و فیزیکی بیزینس‌ها برای ارائه یک سفر مشتری یکپارچه افزایش یابد. این مساله شامل ادغام کانال‌های آنلاین و آفلاین برای افزایش تعامل و ایجاد روند یکپارچه است.
8. مشتریان امروزه تاکید بیشتری روی رویه‌های اخلاقی و مسئولیت‌های اجتماعی دارند و این تاکید روز به روز بیشتر می‌شود. همین مساله باعث شده که آینده توجه به رویه‌های اخلاقی بیشتر شود.
9. با پیشرفت علم و تغییر روندها، فرصت و چالش‌های جدیدی برای بیزنس‌ها ایجاد می‌شود. همیشه در قله ماندن با وجود تغییر، مستلزم نوآوری مستمر، سازگاری و تعهد به پذیرش فناوری‌های جدید است.

کلام آخر

زنجیره ارزش یکی مهم‌ترین مفهوم‌ها در دنیای تجارت است. زنجیره ارزش شامل تمامی مراحل تولید محصول تا ارائه آن به بازار است. درک این زنجیره و توجه به آن به بیزینس‌ها کمک می‌کند پیشرفت بهتری داشته باشند، بهتر با چالش‌ها روبه‌رو شوند و نقاط قوت و ضعف‌شان را شناسایی کنند. در بالا هم مثال برای زنجیره ارزش زدیم و گفتیم که در آینده چه اتفاقاتی برای آن رخ می‌دهد. این اطلاعات کمک می‌کند با وجود پیشرفت علم، همیشه در اوج بمانید و فروش خوبی داشته باشید.
 

×

یکشنبه نامه های رایگان دیدار!

با به‌روزترین و علمی ترین مقالات حوزه فروش و ارتباط با مشتری هر یکشنبه قبل از صرف صبحانه منتظر یک ایمیل خوشمزه از طرف ما باشید

• ایمیل