پرسش
پاسخ
رفتار مشتری
نیاز مشتری
پلتفرم انجام نظرسنجی
زمان خواندن 10 دقیقه
پرسشنامه NPS برای اندازهگیری رضایت و وفاداری مشتریان استفاده میشود. برای آنکه یک نظرسنجی حرفهای انجام دهید از این ۲۰ سوال الگو بگیرید.
درست مثل گفتوگوی چهره به چهره، جملهبندی، لحن و کلمات نظرسنجی بر پاسخ افراد تأثیر میگذارد. اگر در نظرسنجی شاخص NPS سوالات درستی بپرسید، نبض بازار توی دست شما خواهد بود. اینطوری همیشه میتوانید میزان رضایت مشتریان را کنترل کنید و بفهمید جامعۀ هدف چطور محصولات شما را درک میکند. در این مقاله 20 مورد از بهترین سوالات سنجش NPS را گردآوری کردهایم تا نگرانی شما در این باره به حداقل برسد.
قبل از همه چیز، برای شماهایی که مقالۀ بهترین نرم افزارهای سنجش NPS را نخواندهاید، دربارۀ NPS و ساختار آن یک توضیح کوچیک دادهایم.
نظرسنجی «امتیاز خالص ترویجکنندگان» (Net Promoter Score) یا به اختصار NPS، یک پرسشنامۀ ساده است که هدف سادهای هم دارد. برند قرار است با این نظرسنجی بفهمد آیا مشتری محصولاتش را به دیگران توصیه میکند یا نه.
البته بعضی علمای حوزۀ کسبوکار عقیده دارند هدف از این نظرسنجی چیز دیگری است. این علما میگویند ما با NPS پیشبینی میکنیم آیا مشتری دوباره برای خرید برمیگردد یا نه.
به طور کلی، سوالات سنجش NPS برای اندازهگیری رضایت مشتری و وفاداری او به برند مطرح میشوند. البته قرار نیست نظرسنجی NPS فقط یک امتیاز خشک و خالی به شما بدهد. این امتیاز هیچ اهمیتی ندارد. بلکه شما باید به دنبال دلیلِ پشت آن باشید.
نظرسنجی امتیاز خالص پروموتر از یک پرسشنامۀ دو قسمتی تشکیل شده است. بخش اول از مشتریان میخواهد که به کسبوکار، محصولات یا خدمات شما در مقیاس 0 تا 10 امتیاز دهند. این سوال، به سوال امتیازدهی (Rating Question) معروف است.
بعد از پرسش این سوال و دریافت پاسخ، نوبت به بخش دوم، یعنی سوال با پاسخ آزاد (Open-Ended Question) میرسد. اینجا شما از مشتریان میپرسید چرا آن امتیازِ بهخصوص را به شما دادند.
با توجه به امتیازی که مشتریان در پاسخ به سوال اول شما دادهاند، به سه گروه تقسیم میشوند:
هر دو قسمت از سوالات سنجش NPS دارای قالب استانداردی هستند که در نرمافزارهای سنجش NPS در دسترساند. با این حال این سوالات را میتوان با توجه به حوزۀ تخصصیِ کسبوکار و اهداف کمپین NPS سفارشی کرد.
بله، چراکه نه. فقط به این توجه کنید که سوالات سنجش NPS باید کوتاه، آسان و منعطف باشند. از آنجا که نظرسنجیهای NPS ساده و مختصر هستند، مشتری تمایل بیشتری به پاسخ دادن آنها دارد. به همین دلیل است که NPS پاسخهای جالبِ بیشتری نسبت به بقیۀ فرمتهای نظرسنجی دریافت میکند.
البته این را بگویم که تعداد سوالات بیشتر لزوماً به ارزش بیشتر تبدیل نمیشوند. مشتریان را در اقیانوسی از سوالات غرق نکنید. به خصوص اگر تازه شروع به کار کردهاید، فقط به مواردی اشاره کنید که نتایجی دقیق و کاربردی به شما بدهند.
به کمک پرسشنامه NPS میتوانید بفهمید مشتریان تا چه اندازه از برند و محصولتان رضایت دارند. به علاوه پرسشنامه NPS مزایای زیر را هم به همراه دارد.
همچنین یادتان باشد با پرسشنامه NPS تقریبا همه چیز را میتوانید اندازه بگیرید. مثلا میتوانید بفهمید آیا مشتریان، محصول شما را به دیگران هم پیشنهاد میدهند یا نه. همچنین به کمک NPS میتوانید روابط خود با مشتریان را بهبود دهید و آنها را به مشتریان وفادار تبدیل کنید.
در کنار مزیتهای زیادی که این پرسشنامه دارد، استفاده از آن با یک سری چالشها همراه است؛ از جمله:
قبل از اینکه نظرسنجی را با سؤالات زیاد پر کنید، به هدف اصلی کسبوکار خود فکر کنید. اینطوری میتوانید سؤالات عملی بپرسید و بازخوردهای مناسب دریافت کنید. حتماً هنگام تهیۀ نظرسنجی به پارامترهای زیر توجه داشته باشید:
راز یک نظرسنجی موفق NPS ساده است: مخاطب خود را به خوبی بشناسید تا بتوانید ارزش موردنظرش را ارائه دهید و از این طریق تجربهای لذتبخش برایش بسازید.
اگر تازهکار هستید، پیشنهاد ما این است که از فرم پیشفرض سؤالات سنجش NPS استفاده کنید. لازم است دوباره همان سوال کلاسیک NPS را تکرار کنیم:
«در مقیاس 0 تا 10 چقدر احتمال دارد برند ما را به یک دوست یا همکار توصیه کنید؟»
این سوال پایه و اساسی برای شروع ارتباط با مشتریان خواهد بود. در واقع به آنها فرصتی میدهد که نظرات خود را بیان کنند و احساس ارزشمند بودن کنند. در واقع این را میپرسید که یخ مشتری را آب کنید. فیدبکی که بعد از این سوال میگیرید، نمایی کلی از شرکت شما ارائه میدهد.
میتوانید این سؤال کلاسیک را برای اندازهگیری وفاداری مشتری و پیگیری نتایج یک کمپین بازاریابی خاص استفاده کنید.
سوال کلاسیک NPS کوتاه، ساده و قابل درک است. با این وجود، هنوز هم جا دارد دقیقتر و خاصتر شود. اگر به دنبال گرفتن فیدبک در مورد محصول یا خدمت خاصی هستید، بهتر است به جای «شرکت» از نام محصول استفاده کنید.
همین تغییر کوچک، تأثیر قابل توجهی بر نتایج خواهد داشت:
«چقدر احتمال دارد (محصول ما) را به یک دوست یا همکار توصیه کنید؟»
نتایج دریافتی از این سوال برای مدیران محصول خیلی ارزشمند است. شما میتوانید از ویژگیهایی که دیگر استفاده نمیشوند و باید حذف شوند مطلع شوید و محصول خود را به حالت ایدئال نزدیکتر کنید.
بهتر است سوالات سنجش NPS را به یک تجربۀ خاص محدود کنید. مثلاً اگر توانستید، عبارات زیر را در سوالات خود بگنجانید:
اینطوری میتوانید درصد رضایت مشتری از یک تجربۀ خاص را بسنجید. بگذارید برای هر یک از مثالهای بالا، مثالهای بزرگتری بزنم.
خب، وقت این رسیده که در سفارشیسازی نظرسنجی خود یک قدم به جلو برداریم. به جای عبارت «دوست یا همکار» که در نظرسنجیهای کلاسیک دیده میشود، از پیشنهادهای زیر استفاده کنید.
اگرچه رضایت مشتریان باید اولویت اصلی شما باشد، اما راضی نگه داشتن کارمندان را فراموش نکنید. اگر حال پرسنل شما خوب باشد، سود بیشتر و تجربۀ لذتبخش مشتری به دنبال آن خواهد آمد.
در سالهای اخیر نظرسنجی eNPS (employee NPS) هم در کنار سوالات سنجش NPS توسعه پیدا کرده است. چراکه دیگر همه فهمیدهاند کارمندان ناراضی علاقهای به بهبود تجربۀ مشتری ندارند. بنابراین قبل از اینکه خیلی دیر شود و آنها تصمیم به ترک شرکت شما بگیرند، اجرای این نظرسنجی را جدی بگیرید.
با اجرای eNPS میتوانید همکاران منفعل را شناسایی کنید. همانهایی که نه از محل کار خود راضی هستند نه ناراضی. یعنی اگر پیشنهاد شغلی بهتر از شرکت دیگری به آنها شود، به احتمال زیاد شما را ترک خواهند کرد.
در مقابل، کارمندان راضی را داریم که شرکت شما را به عنوان مکانی برای کار توصیه میکنند، به حل مشکلات همکاران کمک میکنند و به نوعی سفیران برند به شمار میآیند.
اگر یادتان باشد در ابتدای مقاله گفتیم سوالات سنجش NPS به دو بخش تقسیم میشوند. سوالاتی که تا اینجا گفتیم، مربوط به بخش اول ماجرا بود. جایی که از مخاطب میخواستیم به تجربهاش امتیاز دهد. بعد از پرسیدن این سوال، نوبت به سوال با پاسخ آزاد (Open-Ended Question) میرسد.
یک پیشنهاد استاندارد این است که بپرسید: «دلیل اصلی امتیاز شما چیست؟»
اما تجربه ثابت کرده است اگر سؤالتان مربوط به امتیاز باشد، مشتریان فیدبک دقیقی نمیدهند. باید جزئیات بیشتری را در سوالتان بگنجانید. میتوانید از مثالهای زیر به عنوان جایگزینی برای سؤال استاندارد استفاده کنید.
خیلی از مردم در دادن فیدبک منفی تردید دارند. شما با پرسیدن این سوال به آنها میگویید اشکالی ندارد از ایرادات محصول یا برند شما صحبت کنند. در واقع پس از پرسیدن این سوال، مشتریان تشویق میشوند آزادانه در مورد جنبههای خاصی از محصول یا خدمات شما صحبت کنند. همان جنبههایی که مورد پسندشان نبوده است. این انتقادات سازنده میتواند برای توسعۀ کسبوکارتان خیلی ارزشمند باشند.
بعد از پرسیدن این سؤال، پیشنهادات عملی جالبی دریافت میکنید. به علاوه، دیگر آن بهانههای قدیمی که نمیدانم برای بهبود محصولم چه کار کنم نیز از بین میروند. با شنیدن صحبت مشتریهای ناراضی میفهمید دقیقاً چه کاری باید انجام دهید تا خطاها را برطرف کنید و محصولات یا خدمات خود را به مسیر درست برگردانید. سعی کنید بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مشتریان، فرصتهای بهبود را اولویت بندی کنید و قدمهای عملی بردارید. این سوال یکی از مهمترین سوالات سنجش NPS است.
و میرسیم به سوالی که خوراک تیمهای توسعه محصول است. با بررسی پاسخهای این سوال میتوانید ویژگیهای ارزشمند محصول را بشناسید. همان چیزهایی که بیشتر از همه به چشم مشتری آمدهاند. اگر به فکر بهروزرسانیِ محصول خود هستید، دادههای جمعآوریشده از این سؤال کمک بزرگی خواهد بود.
با این سوال میتوانید ذائقهی مشتریان را بشناسید و بعد از این خدمات بهتری ارائه دهید. تجربه ثابت کرده است برندها پس از روبهرو شدن با پاسخهای این سوال، در کمپینهای تبلیغاتی و بازاریابی خود نوآوریهای جالبی میکنند.
اطلاعات حاصل از این سوال راههای جدیدی برای موقعیتیابی محصول در بازار پیش روی شما قرار میدهد. موقعیتهایی که با ورود به آنها میتوانید پروموترها را به حامیان برند تبدیل کنید.
معمولاً پروموترها در مورد محصول نظرات جالبی خواهند داد. نظراتی که برای صفحات فرود سایت و کپیرایتینگ محصولات شما عالی هستند.
جالب اینجاست که معمولاً از ناراضیها و منفعلها، پاسخهای یکسانی دریافت میشود. یعنی دقیقاً میتوانید بفهمید برای خلق یک تجربۀ لذتبخش برای آنها چه کاری باید انجام دهید.
خیلیها میگویند این سؤال شبیه به دو مورد بالاست. اما اینطور نیست. چراکه اگر دقت کنید، زاویۀ متفاوتی از محصول را نشان میدهد.
مثلاً فرض کنیم محصول شما یک نرمافزار است. تعداد زیادی از مشتریان سادگی و سرعت آن را تحسین کردهاند. حالا در پاسخ به این سوال، آنها توضیح میدهند اصلاً چرا سرعت و سهولت برایشان مهم است.
پاسخ این سوال، دقیقاً همان چیزی است که مشتریان بالقوه به آن علاقه دارند. همین موضوع باعث میشود در لیست مهم ترین سوالات سنجش NPS قرار کیرد. از دادههای حاصل از این سوال حتماً در راهاندازی کمپینهای بازاریابی خود استفاده کنید.
نسخۀ خودمانی این سوال میشود: «محصول ما به چه درد شما میخورد؟» بهتر است این سوال را برای پروموترها و منفعلها بفرستید. چون یک سطح حداقلی از رضایت را دارند. برخلاف ناراضیها که ظاهراً چیزی که به دنبال آن بودهاند را پیدا نکردهاند.
فیدبکهای جمعآوریشده از این سوال در طراحی و توسعه محصول، به شما کمک میکنند کمتر دنبال نخودسیاه باشید و روی ویژگیهای مرتبط با نیازهای جامعۀ هدف تمرکز کنید.
هر خریداری برای حل یک مشکل خاص سراغ برند شما میآید. اگر این مشکلات را بشناسید، انتظارات مشتری را شناختهاید. خریداران محصول، فرقی نمیکند پروموتر، منفعل یا ناراضی، معمولاً در پاسخ به این سوال به مشکلات ثابتی اشاره میکنند. مشکلاتی که انتظار دارند برند آنها را حل کند.
پرسیدن این سوال دقیقاً شبیه به تحقیقات بازار (Market Research) است. صرف نظر از اینکه مشکل را حل کرده باشید یا خیر، میتوانید با بهبود محصول در مسیر برآورده کردن نیاز مشتری قدم بردارید. به احتمال زیاد پاسخهای گروه ناراضیها بیشتر به درد شما خواهد خورد. چون انتقادها معمولاً دقیقتر و مفصلتر هستند.
کسبوکارها همیشه خود را با رقبا مقایسه میکنند. برای همین زمان و هزینۀ زیادی را صرف اضافه کردن ویژگیهای جدید به محصول خود میکنند تا آن را در بازار جذابتر کنند. اگر بدانید مشتریان دقیقاً چه چیزی را در محصول شما دیدهاند که آن را نسبت به رقبا ترجیح دادهاند، میتوانید بفهمید دقیقاً چه چیزی شما را متمایز کرده. آفرین! بعداً میتوانید این مزیت را بیشتر توسعه دهید تا در این بازار شلوغ حرفی برای گفتن داشته باشید. میبینید که سوالات سنجش NPS برای جلو زدن از رقبا هم عالی هستند…
این سوال به صورت ناخوداگاه به مشتری میگوید هدف اصلی شما خوشحال کردن اوست. و چه چیزی بهتر از این؟! درست است که کسب درآمد برایتان مهم است، اما مشتری نباید این را حس کند. با پرسیدن این سوال به مشتریان میگویید بیشتر از اینکه به فروختن محصول خودتان اهمیت دهید، موفقیت و رضایت اوست که برای شما مهم است.
گزینههایی که معرفی کردیم، سوالاتی کلّی هستند که قابلیت شخصیسازی و تغییر دارند. راههای زیادی برای بیان مجدد سوالات سنجش NPS وجود دارد. میتوانید آنها را طوری ویرایش کنید که بیشترین مطابقت را با هدف و حوزۀ تخصصی شما داشته باشند. مثلاً برای دستگرمی نگاهی به پیشنهادهای زیر بیندازید.
ارسال پیامهای تشکر (Thank You Messages) روش خیلی خوبی برای قدردانی از مشتریان است. آنها برای تکمیل نظرسنجی شما وقت گذاشتهاند و برای این کار سزاوار قدردانی شما هستند. ما در ادامه سه پیام تشکر برای سه گروه اصلی مشتریان لیست کردهایم. دیگر لازم نیست بگویم که این سوالات را میتوانید با سلیقۀ خودتان تغییر دهید.
«از پاسخ شما سپاسگزاریم. باعث خوشحالی است که میشنویم از طرفداران (شرکت یا محصول ما) هستید. نظرات شما به ما کمک میکند فرصتهای جدیدی برای بهبود (شرکت یا محصول خود) کشف کنیم و مطمئن شویم که بهترین تجربۀ ممکن را برایتان خلق میکنیم.»
«از پاسخ شما سپاسگزاریم. هدف ما همواره تولید بهترین محصول ممکن بوده است. در مسیر بهبود محصول و کشف فرصتهایی برای بهتر شدن، مطمئناً نظرات و ایدههای شما کمک بزرگی خواهند بود.»
«از پاسخ شما سپاسگزاریم. ما برای همۀ نظرات مشتریانمان، چه مثبت و چه منفی، ارزش زیادی قائل هستیم. تیم ما در آینده با شما تماس میگیرد تا با شنیدن تجربۀ شما بدانیم چگونه میتوانیم (محصول یا خدماتمان) را بهتر کنیم و انتظارت شما را برآورده سازیم.»
ارتباط مداوم با مشتری برای بهبود مستمر محصولات و خدمات شما ضروری است. با این حال، پیگیری جداگانه و غیراتوماتیک از خریداران میتواند وقتگیر و اعصابخردکن باشد. با استفاده از سوالات سنجش NPS و ابزارهای آن، دیگر لازم نیست نگران باشید. (مثل این تبلیغهای قدیمی گفتم. دیگر لازم نیست نگران باشید!)
بعضی نرمافزارهای NPS مثل Retently این قابلیت را دارند که در صورت دریافت پاسخهایی خاص، نوعی پیامهای پیگیری اتوماتیک ارسال کنند. مثلاً وقتی یک مشتری در نظرسنجی امتیاز پروموتر گرفت، پیامهای ازپیشتعریفشدۀ شما بهطور خودکار برای او ارسال میشوند.
موضوع پیامهای شما به هر سه گروه کاملاً دلخواه است و بسته به هدف شما میتواند متفاوت باشد. ما برای هر سه دسته یک موضوع را مثال میزنیم. برای پروموترها میرویم سراغ ویژگی موردعلاقۀ آنها در محصول.
«سلام. اینکه شما از شرکت ما راضی هستید واقعاً باعث خوشحالی است. ما مایلیم کیفیت محصولات خود را حفظ کنیم. برای همین عالی میشود اگر به ما بگویید چه چیزی را در مورد شرکت ما بیشتر دوست دارید؟ منتظر پاسخ شما هستیم. در ضمن، از فیدبک ارزشمند شما هم متشکریم!»
اینجا قرار است از منفعلها بپرسیم برای بهتر شدن محصولاتمان چه کاری میتوانیم انجام دهیم.
«سلام. از اینکه در نظرسنجی ما شرکت کردید سپاسگزاریم. امتیاز شما نشان میدهد که ما باید بهتر عمل کنیم. عالی میشود اگر به ما بگویید برای بهتر شدن چه کاری میتوانیم انجام دهیم. مشتاقانه منتظر شنیدن نظرات شما هستیم.»
میتوانیم از همان موضوع قبلی برای ناراضیها استفاده کنیم.
«سلام. اینکه از شرکت ما راضی نبودهاید، باعث تاسف و ناراحتی تیم ما شده است. با این حال ما میخواهیم پیشرفت کنیم و برای نیازهای شما مناسبتر باشیم. لطفاً دقیقاً به ما اطلاع دهید چه اشتباهی رخ داده است. برای بهبود تجربۀ شما چه کاری میتوانیم انجام دهیم؟»
باید به طور مداوم به مشتریان خود گوش دهید و به دنبال فیدبک باشید. اینطوری آنها احساس میکنند در شکل دادن به محصول یا خدمات شما نقش دارند.
این خیلی مهم است که قالب نظرسنجی خود را شخصیسازی کنید و مخاطبان درستی را هدف قرار دهید تا از بازخوردهای دریافتی حداکثر استفاده را ببرید.
یک الگوی نظرسنجی NPS یکسان برای همه وجود ندارد. برای شروع با خیال راحت آزمون و خطا کنید. باید به نقطهای برسید که بین صدها ایمیل دریافتی متمایز شوید. مخاطبین را با Headingهای جذاب و قانع کننده ترغیب کنید ایمیل را باز کنند و پیامتان را بخوانند.
خیلی خوب میشود اگر مخاطبان خود را بخشبندی کنید و برای هر بخش کمپینهای جداگانۀ NPS اجرا کنید. این را به یاد داشته باشید که با آنالیز دقیق دادههای جمعآوری شده، به راحتی میتوانید بهترین سوالات سنجش NPS را بشناسید.
بله، اما چرا باید این کار را بکنید؟
در حالی که امکان تغییر مقیاس پاسخ NPS وجود دارد، اما تمام تحلیلها و گزارشات منتشر شده درباره NPS بر اساس یک مقیاس پاسخ 0 تا 10 است. در نتیجه، اگر مقیاس را عوض کنید، تمام آن دادهها بیارزش خواهد شد. مقیاس 10-0 خیلی خوب جواب داده خودش را ثابت کرده است.
همانطور که دیدیم، امتیاز خالص پروموتر یا همان NPS خودمان، معیار خیلی مهمی برای اندازهگیری وفاداری و رضایت مشتری است. حتماً برای یکبار هم که شده میزان موفقیت کسبوکار خود را با استفاده از سوالات سنجش NPS بسنجید. آنوقت میبینید چه دادههای جذاب و منحصربهفردی در اختیار دارید. دادههایی که با استفاده از آنها فرایند طراحی و توسعه محصول، خیلی دقیقتر و البته شیرینتر خواهد شد.
منابع:
آیا میتوانیم برای همۀ مشتریان یک نظرسنجی ثابت بفرستیم؟
NPS از یک پرسشنامۀ دو قسمتی تشکیل شده است. سوالات امتیازدهی (Rating Questions) و سوال با پاسخ آزاد (Open-Ended Questions). بخش اول از مشتریان میخواهد که به کسبوکار، محصولات یا خدمات شما در مقیاس 0 تا 10 امتیاز دهند. در بخش دوم از مشتریان میپرسید چرا آن امتیازِ بهخصوص را به شما دادند. اجرای این نظرسنجی هم به صورت دستی امکانپذیر است، هم به صورت اتوماتیک و نرمافزاری.
بهترین راه سنجش NPS چیست؟
پیشنهاد ما این است که مخاطبان خود را بخشبندی کنید و برای هر بخش کمپینهای جداگانۀ NPS اجرا کنید. مثلاً میتوانید آنها را از نظر جمعیتشناسی یا جنسیت تقسیمبندی کنید و با توجه به هر گروه خاص، سوالات خاصی بپرسید.