پرسش
پاسخ
باعث ایجاد ارتباط قوی با مشتریان میشود
بهترین کانالهای پروموشن را مشخص میکند
شخصی سازی
پرسش
پاسخ
پرسش
پاسخ
شناخت الگوی خرید
پیشبینی علایق
تشخیص روندهای نوظهور
پرسش
پاسخ
بیان واضح مزیتهای محصول
زمان خواندن 9 دقیقه
بازاریابی داده محور (Data-driven Marketing) چیست؟ در این مقاله با صفر تا صد بازاریابی داده محور، مثالها و استراتژیهای آن آشنا میشوید.
چطور از دادههای هوشمند استفاده کنیم که ROI بالاتری داشته باشیم؟ وقت آن رسیده که پتانسیل واقعی دادههایتان را رمزگشایی کنید تا تصمیمهای بازاریابی بهتری بگیرید. آیا اشتیاقی به یادگیری درباره بازاریابی داده محور و آموزش بازاریابی دارید؟ آیا مایل هستید بدانید کلان داده چطور به کسب ROI بالاتر کمک میکند؟
اخیراً بازاریابی دچار یک تغییر اساسی شده است. رویکردهای قدیمی از بین رفتهاند و فرضیهها یا حدس و گمانها دیگر جایی در بازاریابی ندارند. امروزه بازاریابان به معتبرترین منبع اطلاعات روی آوردهاند: دادههای مشتری. احتمالا شما هم تا کنون نام استراتژیهای بازاریابی داده محور را شنیده اید.
متأسفانه، بسیاری از فعالان این بخش هنوز با رویکرد داده محور مقابله میکنند. اغلب افراد از ما میپرسند که اطلاعات مربوطه را از کجا پیدا کنیم. بعضیها از کمبود ابزار شکایت دارند. چنین افرادی معمولاً نمیدانند که چگونه باید از اطلاعاتی که در اختیار دارند برای تحلیل، مقایسه و نتیجهگیری استفاده کنند.
وقت آن رسیده که تحلیل داده در بازاریابی را بیشتر بشناسیم و با کمک آنالیز دادههای بزرگ یا همان کلان داده تصمیمگیریهای حوزه بازاریابی خود را متحول کنیم. دقت داشته باشید که در دنیای امروز کسبوکارها دیگر نمیتوان بازاریابی داده محور را تنها یک رویکرد نوآورانه دانست، تحلیل داده در بازاریابی به بخشی بنیادین در استراتژیهای کسبوکارها تبدیل شده است.
در این مقاله، صفر تا صد بازاریابی داده محور (Data-Driven Marketing) را با هم مرور خواهیم کرد. مباحث ذکر شده را در دستهبندیهای زیر ارائه میدهیم تا فهم آسانتری داشته باشد:
ایده بازاریابی مبتنی بر داده ممکن است در ابتدا ترسناک به نظر برسد؛ اما بسیاری از استراتژیهای آن حتماً برایتان آشناست؛ چرا که همین حالا هم از آنها استفاده میکنید.
ما هم قصد نداریم شما را درگیر اصطلاحات تخصصی کنیم. تلاش کردیم رویکرد داده محور را به سادهترین شکل ممکن و با مثال ارائه دهیم. به علاوه تنها به ذکر مهمترین رویکردهای بازاریابی داده محور تمرکز کردهایم تا مقالهای کوتاه و خواندنی در اختیار داشته باشید.
بازاریابی داده محور یک رویکرد بهینهسازی ارتباطات برند بر اساس اطلاعات مشتری است. بازاریابان داده محور از داده مشتری استفاده میکنند تا نیازها، خواسته و رفتار آنها را پیشبینی کنند. چنین اطلاعاتی به توسعه استراتژیهای بازاریابی شخصیسازیشده کمک میکند. تنها با استفاده از بازاریابی داده محور است که میتوانید به بالاترین حد بازگشت سرمایه (ROI) دستیابید.
داده مشتری که معمولا به کمک ابزارهای مختلف جمع میکنیم در شناخت بیشتر مشتریان، بهبود روابط و ارائه خدمات بهتر تاثیر قابل توجهی دارد. اما قبل از همه چیز بیایید ببینیم تفاوت بازاریابی داده محور و بازاریابی سنتی در چه چیزی است.
بازاریابی همیشه روی دو هدف تمرکز دارد. یکی شناسایی نیازها و خواستههای مشتریان و دیگری استفاده از دانش بهدستآمده برای ارائه آنچه مشتری میخواهد. یعنی:
در بازاریابی سنتی از مطالعات بازار موجود در آن زمان و فرضیات بازاریاب برای رسیدن به اهداف بازاریابی استفاده میشود. متأسفانه، این رویکرد اغلب به معنای آزمونوخطا بود. شرکتها مجبورند تا برای رسیدن به اهدافشان، استراتژیهای زیادی را امتحان کنند.
اما بازاریابی مبتنی بر داده سبب میشود تا مناسبترین پیشنهاد را در مناسبترین زمان به مشتری ارائه دهید و ارتباط مؤثری با آنها برقرار کنند.
مزایای استفاده از دادهها به بهبود ارتباطات محدود نمیشود. بازاریابی مدرن از بینش حاصل از دادههای مشتری در موارد زیر استفاده میکنند:
تا اینجا گفتیم که دادهها چطور به بازاریابان کمک میکند تا تصمیمات بهتری بگیرند. چنین تصمیماتی بهنوبه خود نتایج بسیار بهتری را به همراه دارند و سریعتر انجام میشوند.
2 نفر از هر 3 بازاریاب برجسته معتقدند که تصمیمات مبتنی بر داده، بسیار نتیجهبخشتر از تصمیمگیری بر اساس حدس و گمان است.
اما مزایای استفاده از دادهها در بازاریابی به همینجا ختم نمیشود. موارد زیر هم جزء برترین مزیتهای بازاریابی داده محور هستند:
هرگونه اطلاعات در مورد مشتریان به بازاریابان کمک میکند تا درک دقیقی از مخاطبان خود داشته باشند. برای مثال، اطلاعات CRM میتواند توانایی بازاریاب را در پیشبینی بهتر رفتار مشتری افزایش دهد. نتیجه چیست؟ ایجاد کمپینهای بازاریابیای که پیام مناسب را در زمان مناسب به شخص مناسب میرسانند.
بازاریابان میتوانند با استفاده از دادهها، ارتباطات بسیار بهتری با مخاطبان خود برقرار کنند. علاوه بر این، آنها میتوانند این کار را در مقیاس بزرگتری انجام دهند. همانطور که تام بنتون، مدیر انجمن داده و بازاریابی در مقاله خود در مجله فوربز میگوید:
با استفاده از دادههای عظیمی که از رسانهها، دستگاهها، پلتفرمها و کانالها به دست میآید، بازاریابها میتوانند تجربیات یکبهیک مشتریان را در مقیاس وسیع ارتقا دهند. اگر از این موارد به نحو احسن استفاده کنید، میتوانید برای میلیونها مشتری، تجربهی شخصی بینظیری را فراهم کنید.
برای مثال، اگر دادهها در کوتاهترین زمان به دست بازاریاب برسند، بازاریاب قادر است تا کمپین را با مشارکت مشتری تطبیق دهد. درنتیجه، میتوانند کمپینی ارائه میدهد که کاملاً با انتظارات مخاطب مطابقت دارد.
دادهها – علاوه بر شناسایی ترجیحات مخاطبان هدف – بهترین کانالها برای ارائه برند به مخاطبان فعلی و بالقوه را هم مشخص میکنند. چنین بینشی سبب میشود تا پیام را درجایی که مخاطب هدف قرار دارد (یا قرار است بهزودی قرار گیرد) بفرستند.
امروزه مشتریان نسبت به پیامهای بازاریابی که دریافت میکنند حساس شدهاند.
یک مطالعه نشان داده که 74 درصد از مشتریان با دیدن محتوای نامربوط، از برندها دلسرد میشوند (منبع). 79 درصد آنها تنها پیشنهادهای شخصیسازیشده (بر اساس تعاملات قبلیشان) را مدنظر قرار میدهند. درنتیجه برای جذب مشتریان، باید بر شخصیسازی تجربه مشتری تمرکز کنید.
اما دادهها چطور به کمکتان میآیند؟
اول اینکه با استفاده از دادهها یک دید جامع از مخاطب هدف ایجاد میکنید. این امر به شناسایی محرکها و نقاط درد مشتریان بالقوه کمک خواهد کرد. سپس میتوانید از اطلاعات فردی مشتری برای تقویت تعاملات شخصی استفاده کنید.
و این تازه شروع ماجراست. طبق اطلاعات InvestP کسبوکارها میتوانند با کمک شخصیسازی، نرخ بازگشت سرمایه (ROI) تلاشهای بازاریابی را 5 تا 8 برابر افزایش دهند.
تحقیقات فوربز نشان میدهد که تمرکز بر دادهها بازدهی بسیار بالایی دارد. افزایش وفاداری مشتریان، جذب مشتریان جدید، افزایش رضایت مشتری و غیره، تنها برخی از مزایای بازاریابی داده محور هستند.
78 درصد از سازمانها میگویند بازاریابی مبتنی بر داده، تبدیل سرنخ و جذب مشتری را افزایش میدهد (منبع). اما پیادهسازی بازاریابی داده محور آنقدرها هم ساده نیست!
طبق گزارش شرکت Campaign Monitor، هشتاد و یک درصد از بازاریابان پیادهسازی استراتژی داده محور را بسیار پیچیده میدانند (منبع). این بازاریابها معمولاً با چالشهای زیر مواجه میشوند:
جمعآوری دادههای مشتریان گیجکننده است. بعضیها به خاطر اطلاعات بسیار زیادی که در دسترسشان قرار دارد بهنوعی فلج میشوند. به همین دلیل است که بسیاری از بازاریابها، از ایجاد کمپینهای بازاریابی داده محور هراس دارند.
راهکار
بهاحتمالزیاد شما به دادههای زیادی دسترسی خواهید داشت، اما کار با دادههای منفرد و مجزا آسان نیست.
از نرم افزار سی آر ام، تحلیلهای وبسایت، تجارت الکترونیک، ابزارهای بازاریابی، سیستمهای ERP گرفته تا شبکههای اجتماعی و ابزارهای تعاملی دیگر، همهی اینها برایتان بینش ایجاد میکنند. حتی اطلاعات پروفایل یا نحوه استفاده از وبسایت نیز نکات مهمی را در اختیارتان قرار میدهد.
همانطور که کریشنا پرا میگوید: «حجم زیادی از دادهها را در اختیار دارید اما بعضی از آنها قابلاستفاده نیستند.»
برای آنکه یک تصمیم کاملاً علمی بگیرید، اطلاعات بیشتری نیاز خواهید داشت. بهویژه در مواقعی که علایق گروه هدف بهسرعت تغییر میکند.
برای شروع، بهتر است به سراغ تصمیمگیری بر اساس دادههای فروش چند سال گذشته بروید. اما اگر میتوانید دادههای بیشتری کسب کنید، حتماً در این زمینه تلاش کنید.
متأسفانه، در اختیار داشتن منابع زیاد هم مشکل ایجاد میکند:
برای بهرهمندی از دادهها، اطلاعات شما باید تا حد ممکن بهروز باشد. در صورت امکان، باید از اطلاعات زمان حال استفاده کنید. در غیر این صورت، دادههای شما باید مدام بهروز شوند؛ حداکثر بهصورت روزانه یا هفتگی.
اما چالش چیست؟ بررسی و بهروزرسانی دستی دادهها یک کار خستهکننده است. بهویژه اگر قرار باشد اطلاعات را برای مثال بهصورت دستی در یک فایل اکسل وارد کنید. چطور از عهده چنین کاری بربیایید؟
باید از نرمافزارهای موجود، برای همگامسازی اطلاعات کانالهای بازاریابیتان استفاده کنید.
جالب است بدانید که تنها 8 درصد از شرکتها دادههای خود را در یک مکان گردآوری و ذخیره میکنند. درواقع بیشتر دادههای شرکتها بین واحدهای فیزیکی، تیمها و حتی بخشهای مختلف توزیعشدهاند.
اما اینهمه ماجرا نیست، دادههای پراکنده باعث میشود 69 درصد از سازمانها نتوانند یک نمای واحد از مشتری داشته باشند. نتیجه اینکه سیلوهای دادهها، توانایی تیم بازاریابی را در شناخت مخاطب و کسب بینش از عملکرد کمپینها محدود میکند. به همین دلیل است که 42 درصد از بازاریابان فقط میتوانند گزارش عملکرد اصلی را ارائه دهند.
راهکار
متأسفانه، برای اکثر شرکتها، تجزیه سیلوهای داده موجود فرایند سختی است. بهطور خلاصه، کارهایی که باید انجام دهند معمولاً شامل موارد زیر خواهد بود:
پردازش حجم زیاد دادهها، اغلب مستلزم ایجاد تیمهای تخصصی است.
مدلهای زیادی وجود دارد که به کمک آن ساختار تیم را شکل بدهید. بهترین مدلهای ساختار تیمی بر ایجاد یک مرکز داده تخصصی تمرکز دارند. طبق این مدل فرد یا واحدی متخصص، دستورالعملها و مستنداتی را برای پردازش دادهها تنظیم میکند و در اختیار سایرین قرار میدهد.
در مدل دیگر، هر تیم یا بخش مهم یک فرد متخصص داده خواهد داشت. مدل داده قطب و اقمار (هاب و اسپوک) ترکیبی از دو مدل قبلی است. این الگو یک مرکز واحد مدیریت داده دارد و در کنار آن یک متخصص پشتیبان برای هر تیم نیز در نظر میگیرد.
برای اجرای بازاریابی داده محور، شیوههای مختلفی وجود دارد که در اینجا به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
بازاریابی داده محور تماما به افزایش موفقیت بازاریابی بر اساس بهبود تجربه مشتری مربوط میشود که دادههای دقیق این امکان را میدهند. تجربه مشتری جواب این معادله است. هر کمپین تبلیغاتی که با دادهها طراحی شده، باید پاسخ روشنی به این سوال داشته باشد که «چه فایدهای برای مشتری دارد؟»
با این ذهنیت، متوجه میشوید که برای موفقیت باید ببینید مشتری چه میخواهد و چه چیزی برایش باارزش است. طبق دادههایی که در اختیار دارید، باید ببینید که مشتری سعی دارد چه مشکلی را حل کند. مشتری در کجای سفر خریدار قرار دارد؟ سپس بر این اساس، ارزشمندترین محتوا یا اطلاعات برای مشتری را ارائه دهید.
اگر مشتری بداند که معامله بهتر و باارزشتری خواهد داشت، در آن صورت راضی میشود اطلاعات شخصیاش را در اختیار شما بگذارد. پس برای مشتری به طور واضح و شفاف توضیح دهید که اگر اجازه دهد پروفایل کاربری برایش بسازید، چیزهای مفیدتری را به دست خواهد آورد. چیزهایی مثل پیشنهاد شخصی محصول یا اطلاعات داخلی به صورت خبرنامه. بازاریاب باید تاکید کند که مشتری دقیقا چه چیزی عایدش میشود.
گاهی اوقات، سادهترین راه برای درک یک مفهوم، مشاهده نحوه استفاده دیگران از آن است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در این بخش، مثالهایی از نحوه استفاده از بازاریابی داده محور و نتایج آن را قرار دهیم.
یک فروشگاه اینترنتی پوشاک ورزشی زمستانی را در نظر بگیرید که با یک چالش جدی روبرو شده است. آنها نیاز دارند زمان دقیق شروع خرید لباس زمستانی را بدانند.
چرا؟ چون باید مشخص کنند که چه زمانی کالاهای زمستانی خود را از انبار بیرون بیاورند. همینطور باید بازده هزینههای تبلیغاتی را با اجرای بهموقع آنها به حداکثر برسانند.
این فروشگاه بزرگ تصمیم گرفت تا دادههای جوی نقاط مختلف را در یک داشبورد واحد ادغام کند. سپس آن را با اطلاعات فروش شرکت ارتباط داده و بلافاصله به یک روند جالب رسید: بهترین زمان برای تبلیغ وسایل ورزشی زمستانی، مصادف با اولین بارش برف نبود! این شرکت باید کمپینهای بازاریابیاش را خیلی زودتر اجرا میکرد تا به نتایج دلخواهش برسد.
در بسیاری از سازمانها، بخش بازاریابی از چندین تیم کوچک تشکیل شده است. هر یک از آنها بر تخصص یا حوزه متفاوتی تمرکز میکنند. اما دادههای پراکنده. اغلب منجر به تحلیل اطلاعات و نتیجهگیری کاملاً متفاوت تیمها میشوند. درنتیجه هیچکدام از تیمها تصویر جامعی از اطلاعات نخواهند داشت.
این مورد مثالی از شرکت گرین پال که خدمات فضای سبز ارائه میدهد، است. این شرکت یک کمپین موفق AdWords را در یکی از موقعیتهای مکانی هدف اجرا کرد؛ اما مدیرعامل شرکت احساس میکرد تبلیغات میتوانند عملکرد بهتری داشته باشند.
آنها موفق شدند که از اطلاعات جمعیت شناختی مشتریان، بینش جالبی را در خصوص عادتهای خرج کردن مخاطبان هدف کسب کنند. درنتیجه با بهبود نسخه تبلیغات برای مشتریان هدفی که به قیمتها حساس بودند، نرخ تبدیل خود را تا حدود 200 درصد افزایش دادند (منبع).
اغلب شرکتهای بزرگ سالانه میلیونها دلار را صرف کمپینهای بازاریابی میکنند؛ اما بسیاری از آنها نمیتوانند هزینه کلی خود را اعلام کنند.
یکی از دلایل این امر آن است که امور مالی، حسابداری و بازاریابی، هزینهها را جداگانه محاسبه میکنند. علاوه بر این، دادههای آنها در منابع مختلفی ذخیره شده است. برخی آن را در فایلهای اکسل ذخیره میکنند. بعضی بخشها از ابزارهای آنلاین استفاده میکنند و در برخی موارد فروشندگان، گزارش هزینههای خود را در قالب فاکتور ارسال میکنند.
در چنین شرایطی، ایجاد یک نمای کامل از هزینههای بازاریابی غیرممکن است.
راهحل چیست؟ این دادهها را در یک پایگاه داده واحد جمع کنید. بسیاری از پلتفرمهای بازاریابی به شما امکان میدهد اصطلاحات فنی مختلف را یکجا داشته باشید. درنتیجه، میتوانید دادههای برچسبگذاری شدهای که در فضاهای مختلف ذخیرهشدهاند را در یک مجموعه ادغام کنید.
توضیح کامل و جامع فرایندهای بازاریابی داده محور، به مقالهای جداگانه نیاز دارد. اما بیایید نگاهی اجمالی به این موضوع هم داشته باشیم:
قبل از اینکه برای جمعآوری داده اقدام کنید، باید تصمیم بگیرید که این کار را به چه هدفی انجام میدهید. درست مانند شرکتهایی که مثال زده شدند، باید یک هدف مشخص تعیین کنید.
هدفگذاری شما را در مراحل بعدی به کمکتان میآید. اینگونه میدانید چه اطلاعاتی را باید جمعآوری کنید؟ این اطلاعات در کجا هستند؟ از این اطلاعات چه بینشی کسب خواهید کرد؟
بعدازاینکه اهداف را تعیین کردید، باید مشخص کنید که کدام اطلاعات را جمع کنید. به اهداف خود نگاه کنید و آنگاه متوجه خواهید شد که چه اطلاعاتی میتواند به اجرای استراتژی شما کمک کند. سپس، باید بیابید که کجا میتوانید به دادهها دسترسی داشته باشید.
اول یک پلتفرم برای سازماندهی دادهها انتخاب کرده و بعد از آن پلتفرم برای جمعآوری منابع داده استفاده کنید.
بسته به اهدافی که در مرحله اول مشخص کردید، احتمالاً به تیمهایی برای تحلیل و کار کردن رویدادهها نیاز خواهید داشت.
برای اینکه بتوانید رویکردهای داده محور را پیاده کنید، بهویژه اگر برای اولین بار است که چنین کمپینهایی را اجرا میکنید، باید بتوانید موافقت همه ذینفعان را جلب کنید.
درنهایت، شما باید فرایندی را برای نظارت بر نحوه عملکرد کمپین خود طراحی کنید. این کار به شما کمک میکند تا اقدامات خود را بهتر تجزیهوتحلیل کنید و همینطور پیشرفت خود را به سایر ذینفعان گزارش دهید.
قابلیت گزارشدهی نرم افزار CRM در این بخش از بازاریابی داده محور کمک قابل توجهی به شما خواهد کرد.
حتما شما هم متوجه شدهاید که بازاریابی داده محور، یک موضوع تخصصی است. با استفاده از دادههای مناسب، بازاریابان تقریباً به هر چیزی که میخواهند میرسند:
بااینحال چالشهای زیادی برای دستیابی به داده وجود دارد. و اینجاست که ابزارهای مختلف بازاریابی مبتنی بر داده وارد عمل میشوند. در زیر برخی از رایجترین ابزارهایی را که بازاریابان داده استفاده میکنند را خواهید یافت.
بازاریابی داده محور (data-driven marketing) نوع جدیدی از بازاریابی است که به آنالیز دادهها و بررسی رفتار مشتریان میپردازد. این کار با هدف شناخت نیازها و رفتار خرید مشتریان و پیشبینی رفتار آینده آنها صورت میگیرد. همانطور که از اسمش پیداست، در بازاریابی داده محور به حجم عظیمی از دادهها نیاز خواهید داشت. میتوانید این دادهها را از منابعی مانند شبکههای اجتماعی، وبسایت، تعاملات مشتری و سایر کانالهای ارتباطی گرداوری کنید.
پیادهسازی بازاریابی داده محور با چالشهایی هم همراه است. شما باید بتوانید دادههای کلان خود را به درستی جمع آوری کرده و سپس به روشهای درستی تحلیل کنید. در نظر داشته باشید که گردآوری این دادهها در یک مکان، دسترسی سریع و تحلیل آنها، فرایندی است که تنها با استفاده از ابزارهای قدرتمند موجود ممکن است. اگر میخواهید در بازاریابی داده محور موفق عمل کنید، باید از ابزارهایی مانند CRM و نرمافزارهای بازاریابی استفاده کنید.
دلایل اهمیت بازاریابی داده محور چه هستند؟
بازاریابی داده محور، کلید موفقیت تمامی کمپینهای بازاریابی است. تنها با استفاده از این روش است که میتوانید شناخت مشتری را در کمپینهای بازاریابی وارد کرده و پیام مناسب را در زمان متناسب با سفر مشتری ارسال کنید. اینگونه نرخ تبدیل بالاتری را تجربه خواهید کرد.
چگونه از بازاریابی داده محور استفاده کنیم؟
پیادهسازی بازاریابی داده محور به شش مرحله تقسیم میشود:
1. تعیین اهداف دقیق و مشخص
2. درک درست مخاطبان هدف
3. گردآوری دادههای درست و مناسب
4. انتخاب کانالهای بازاریابی
5. ایجاد محتوای مناسب برای کمپینها و شروع کمپین
6. بررسی نتایج حاصله و استفاده از گزارشهای آن برای کمپینهای بعدی