رایانش ابری (cloud computing) چیست؟
راهنمای کامل رایانش ابری به زبان ساده

این روزها رایانش ابری یا Cloud Computing به دلایل مختلفی مثل صرفه‌جویی در هزینه، عملکرد سریع، امنیت و سادگی سر زبان‌ها افتاده است. شما چقدر با این مفهوم محبوب آشنا هستید؟ آیا انواع آن را می‌شناسید؟ آیا می‌دانید مزایا و معایب کلود کامپیوتینگ چیست؟ در این مقاله می‌خواهیم ببینیم رایانش ابری چیست؟ به زبان ساده!

رایانش ابری چیست؟

رایانش ابری یک اصطلاح کلی برای توصیف هر خدمتی است که در آن اینترنت به عنوان میزبان عمل می‌کند. به عبارت دیگر، رایانش ابری همان ارائه خدمات مختلف از طریق اینترنت است.

شاید بهترین تعریف از رایانش ابری به زبان ساده، ذخیره‌سازی مبتنی بر فضای ابر (Cloud-Based Storage) باشد. جایی که ما به جای نگهداری فایل‌ها در یک هارد دیسک، آن‌ها را در یک دیتابیس غیرفیزیکی ذخیره می‌کنیم. حالا تا زمانی که دستگاه الکترونیکی ما به اینترنت دسترسی داشته باشد، به این اطلاعات دسترسی خواهیم داشت.

توضیحاتی برای درک بهتر رایانش ابری

دلیل نام‌گذاری رایانش ابری این است که اطلاعات موجود در آن از راه دور و در یک فضای ابری یا مجازی قابل دسترسی هستند. در واقع این نوع خدمات یک فضای ذخیره سازی ابری برای شما ایجاد می‌کند.
 

شرکت‌هایی که خدمات ابری ارائه می‌کنند، به کاربران کمک می‌کنند برنامه‌ها و فایل‌هایشان را روی سرورهای ریموت (Remote Servers) ذخیره کنند و از طریق اینترنت به همۀ داده‌هایشان دسترسی داشته باشند. یعنی کاربر نیازی به حضور در یک مکان خاص برای دسترسی به اطلاعاتش ندارد.

محاسبات ابری تمام کارهای سنگین مربوط به پردازش داده‌ها را از دوش کامپیوتر شما برمی‌دارد و تمام این کارها را به خوشه‌های کامپیوتری (Computer Clusters) در فضای مجازی منتقل می‌کند.

محاسبات ابری چطور کار می‌کند؟

قبل از شروع مسیر آموزش رایانش ابری یک توضیح ساده از نحوه عملکرد رایانش ابری به شما کمک خواهد کرد. کاربران با استفاده از رایانش ابری به سرورهای فیزیکی و پایگاه‌های اطلاعاتی راه دور اجازه می‌دهند که با دسترسی به بعضی داده‌ها و برنامه‌هایشان، خدمات خاصی ارائه کنند.
 

رایانش ابری، دستگاه کاربر که «فرانت اند» (Front End) نامیده می‌شود را از طریق مرورگر، اینترنت و برنامه‌های نرم‌افزاری به «بک اند» (Back End) متصل می‌کند.
 

همان‌طور که حتماً حدس زده‌اید، اینجا منظور از بک اند همان پایگاه‌های داده، سرورها و رایانه‌های ارائه‌دهندۀ خدمات است. در واقع بک اند به عنوان یک مخزن اطلاعات عمل کرده و داده‌هایی را ذخیره می‌کند که در فرانت اند قابل دسترسی هستند.

انواع سرویس‌های رایانش ابری

خدمات کلود کامپیوتینگ به سه دسته یا نوع اصلی تقسیم می‌شوند

1. زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS)

ارائه‌دهندگان IaaS سرور مجازی، فضای ذخیره‌سازی و همچنین رابط‌های برنامه‌نویسی خاصی را ارائه می‌کنند که به کاربران اجازه می‌دهد کارهایشان را به یک ماشین مجازی (VM) منتقل کنند.
 

خدمات وب آمازون که با مخفف AWS معروف است، یک نمونه از ارائه‌دهندگان «زیرساخت به عنوان سرویس» است.

در این نوع رایانش ابری کاربران دارای ظرفیت ذخیره‌سازی خاصی هستند و می‌توانند به صورت دلخواه ماشین مجازی و فضای ذخیره‌سازی خود را فعال، متوقف و پیکربندی کنند. مدل ابری IaaS بهترین پیشنهاد برای کسب‌وکارهایی است که به دنبال یک دیتابیس ریموت (از راه دور) هستند.

2. پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS)

در این مدل ارائه‌دهندگان فضای ابری، ابزارهای توسعه (Development Tools) را در زیرساخت‌های خود میزبانی می‌کنند.

حالا کاربران چطور به این ابزارها دسترسی دارند؟

این دسترسی با استفاده از رابط‌های برنامه‌نویسی (APIها)، پورتال‌های وب و نرم‌افزار دروازه (Gateway Software) امکان‌پذیر است.

این روزها PaaS برای توسعۀ عمومی نرم‌افزارها استفاده می‌شود و بسیاری از ارائه‌دهندگان این مدل رایانش ابری، نرم‌افزار را پس از توسعه میزبانی می‌کنند. Google App Engine یکی از معروف‌ترین محصولات PaaS است.
 

3. نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS)

سومین دسته از انواع رایانش ابری SaaS هست. نرم افزار به عنوان سرویس یا SaaS در واقع یک مدل توزیع (Distribution Model) است که نرم‌افزارهای کاربردی را از طریق اینترنت ارائه می‌کند. این اپلیکیشن‌ها را معمولاً وب‌سرویس (Web Services) می‌نامند.
 

در این مدل محاسبات ابری کاربران می‌توانند از هر مکانی با استفاده از رایانه یا موبایلی که به اینترنت دسترسی دارد، به برنامه‌ها و خدمات SaaS دسترسی داشته باشند. یکی از نمونه‌های رایج  SaaS، مایکروسافت 365 است که برای افزایش بهره‌وری و خدمات ایمیل استفاده می‌شود.

مدل‌های استقرار رایانش ابری

ابر خصوصی (Private Cloud)

خدمات ابر خصوصی از دیتابیس یک بیزنس به کاربران داخلی‌اش ارائه می‌شود. همان‌طور که می‌توان انتظار داشت، این مدل تطبیق‌پذیری بالایی دارد. یعنی با توجه به ایدئالِ بیزنس موردنظر، شیوۀ مدیریت، کنترل و امنیت دیتابیس آن انعطاف‌پذیر است.

ابر عمومی (Public Cloud)

در خدمات ابر خصوصی، یک ارائه‌دهندۀ خدمات ابری شخص ثالث (CSP) سرویس ابری را از طریق اینترنت ارائه می‌کند.

خدمات ابر عمومی بر حسب تقاضا به فروش می‌رسند و معمولاً با هزینه‌هایی بر حسب دقیقه یا ساعت در دسترس کاربران قرار می‌گیرند. AWS، Microsoft Azure، IBM و Google Cloud Platform (GCP) و همچنین IBM، Oracle و Tencent از معروف‌ترین ارائه‌دهندگان ابر عمومی هستند.

ابر ترکیبی (Hybrid Cloud)

این مدل ترکیبی از خدمات ابر عمومی و خصوصی را ارائه می‌دهد. شرکت‌ها می‌توانند کارهای حیاتی یا اطلاعات حساس خود را بر روی ابر خصوصی اجرا کنند و از ابر عمومی برای مدیریت کارهای عادی استفاده کنند. هدف از به‌کارگیری یک ابر ترکیبی، ایجاد یک محیط یکپارچه، خودکار و مقیاس‌پذیر است که نه‌تنها از ویژگی‌های ابر عمومی استفاده می‌کند، بلکه در عین حال با استفاده از ابر خصوصی روی داده‌های حیاتی‌اش کنترل دارد.

مزایای استفاده از رایانش ابری

مانند هر تکنولوژی دیگری، ابتدا باید مزایا و معایب رایانش ابری را بشناسیم. با استفاده از فضای ابری کارمندان یک بیزنس می‌توانند به روشی کاملاً یکپارچه به فایل‌ها و اسناد مهم و کاربردی شرکت دسترسی داشته باشند.
 
گذشته از اینها می‌توان به مزیت‌های زیر اشاره کرد:

• انعطاف‌پذیر است
• کارایی بالایی دارد
• ارزش استراتژیک ارائه می‌دهد
• امن است
• مقرون به صرفه است.

همچنین به لطف خدمات رایانش ابری، کاربران می‌توانند ایمیل‌های خود را در هر رایانه‌ای بررسی کنند و حتی فایل‌هایشان را با استفاده از سرویس‌هایی مثل Dropbox و Google Drive ذخیره کنند. همچنین مطمئن باشند که در صورت خرابی هارد دیسک، این اطلاعات همیشه در دسترس هستند.

رایانش ابری به بیزنس‌های بزرگ پتانسیل صرفه‌جویی زیادی در هزینه‌ها می‌دهد. حالا شرکت‌ها به جای خرید، ساخت و نگهداری زیرساخت‌های مدیریت اطلاعات، فقط به اتصال اینترنتی متکی هستند.
حالا که مزایای رایانش ابری را شناختیم، بیایید کمی هم راجع به معایب این تکنولوژی صحبت کنیم.
 

معایب استفاده از رایانش ابری

با تمام سرعت، کارایی و نوآوری‌هایی که کلود کامپیوتینگ به همراه داشته، خطرات و معایبی هم دارد.

امنیت همیشه یک نگرانی بزرگ در مورد فضای ابری بوده است. به خصوص در مورد سوابق حساس پزشکی و اطلاعات مالی مشتریان که در سطح اطلاعات حساس طبقه‌بندی می‌شوند. اگرچه مقررات خدمات رایانش ابری را مجبور می‌کنند تا اقدامات امنیتی خود را به صورت دائمی تقویت کنند، اما نگرانی‌ها در این باره همچنان ادامه دارند.
 

اگرچه رمزگذاری یا Encryption تا حدود زیادی از اطلاعات محافظت می‌کند، اما اگر منبع رمزگذاری غیرفعال شود، دیگر کلیدی برای بازکردن قفل‌ها نخواهیم داشت.

از طرفی سرورهای فیزیکی رایانش ابری ممکن است قربانی بلایای طبیعی، باگ‌های داخلی و قطع برق شوند. خاموشی در تهران می‌تواند کاربران را در بندرعباس فلج کند.
 

و البته این را فراموش نکنیم که مثل هر فناوری دیگری، اینجا هم یک منحنی یادگیری (Learning Curve) برای کارکنان و مدیران وجود دارد. معمولاً افراد قدیمی به زحمت با این سیستم‌های جدید رفیق می‌شوند!
 

از آنجایی که تمام کارمندان شرکت از طریق یک پورتال به اطلاعات دسترسی دارند،  اشتباهات ناخواسته می‌تواند مثل یک ویروس به کل سیستم منتقل شود.
 

معماری رایانش ابری چیست؟

معماری کلود کامپیوتینگ ترکیبی از معماری خدمات محور و معماری رویداد محور است. زیرساخت‌های مشتری، اپلیکیشن، سرویس، ابر زمان اجرا، ذخیره‌ سازی، زیرساخت، مدیریت و امنیت همگی مولفه‌های معماری رایانش ابری هستند.
 

معماری ابر به دو بخش تقسیم می‌شود: فرانت‌اند و بک‌اند
فرانت‌اند معماری ابر به طرف مشتری سیستم محاسبات ابری اشاره دارد. یعنی شامل تمام اپلیکیشن‌ها و رابط‌های کاربری است که مشتری از آنها استفاده می‌کند تا به سرویس رایانش ابری دسترسی داشته باشد.
 

بک‌اند به خود ابر اشاره دارد که توسط ارائه دهنده خدمات استفاده می‌شود. این قسمت شامل منابع است و آنها را مدیریت کرده و مکانیسم‌های امنیتی ارائه می‌دهد. همچنین شامل مکانیسم‌های ذخیره‌سازی بسیار بزرگ، برنامه های مجازی، دستگاه‌های مجازی، مکانیسم کنترل ترافیک، مدل‌های استقرار و غیره می‌شود.

کاربردهای رایانش ابری

همان‌طور که اشاره شد، ما هر روز از رایانش ابری استفاده می‌کنیم، حتی اگر متوجه آن نباشیم. در اینجا به چند نمونه از کاربردهایی اشاره می‌کنیم که با استفاده از رایانش ابری انجام می‌شوند:

• اپلیکیشن‌های مبتنی بر ابر
• برنامه‌های ذخیره‌سازی، بک‌آپ و بازیابی داده‌ها
• پخش فایل‌های صوتی و تصویری
• آنالیز داده‌ها
• تست و ساخت اپلیکیشن‌ها

بیایید با کاربردهای رایانش ابری در دنیای واقعی بیشتر آشنا شویم.
 

مثال‌های رایانش ابری

Google Docs یا Microsoft 365

کاربران می‌توانند از طریق اینترنت به Google Docs و Microsoft 365 دسترسی داشته باشند و در هر زمان و مکان و با در هر دستگاهی به فایل‌ها و اسناد ذخیره شده در فضای ابری این سرویس‌ها دسترسی داشته باشند.

 WhatsApp، Skype، Email

این سرویس‌ها از رایانش ابری برای دسترسی کاربران به داده‌ها از راه دور استفاده می‌کنند.

Zoom

زوم یک پلتفرم نرم‌افزاری مبتنی بر ابر برای کنفرانس‌های صوتی و تصویری است که جلسات را در فضای ابری ذخیره می‌کند. کاربران در هر کجا و هر زمانی که باشند، به این جلسات دسترسی خواهند داشت. به آنها دسترسی داشته باشند. Microsoft Teams یکی دیگر از پلتفرم‌های ارتباطی ابری است که شباهت زیادی به زوم دارد.

AWS Lambda

این سرویس به برنامه‌نویس‌ها کمک می‌کند بدون نیاز به تهیه یا مدیریت سرورهای خاص برای کارشان، کدهایشان را اجرا کنند.

Cloud CRM

نرم‌افزار CRM اطلاعات مشتریان یک بیزنس را در یک دیتابیس نگهداری یا میزبانی می‌کند و از طریق مرورگر اینترنت قابل دسترسی هستند.
 

کلود کامپیوتینگ چگونه می‌تواند به کسب‌وکار شما کمک کند؟

سرعت نوآوری و نیاز به محاسبات پیشرفته، به این رشد دامن می‌زنند و موجب می‌شود رایانش ابری یک راه معتبر برای انجام تحقیقات پیشرفته و توسعه هر چه سریعتر محصولات جدید باشد. کلود کامپیوتینگ به شرکت‌ها امکان دسترسی به منابع معتبر و آخرین تکنولوژی‌ها را می‌دهد، بدون اینکه درباره سرمایه‌گذاری یا زیرساخت‌های محدود، نگرانی داشته باشند.
 

اگر سازمان شما نیاز به رشد سریع دارد و از منابعش استفاده کافی را نمی‌برد، محاسبه ابری، چاره کار است و می‌تواند در این رابطه، تسهیل‌گر باشد. به علاوه سازمان‌هایی که با حجم زیاد داده‌ها کار دارند و زمان پاسخگویی آنها کند است، می‌توانند از رایانش ابری کمک بگیرند و تحولی در کارشان ایجاد کنند.

نتیجه‌گیری

اگر بخواهیم رایانش ابری به زبان ساده را تعریف کنیم، می‌شود: به قابلیت ارائه خدمات مختلف از طریق اینترنت رایانش ابری می‌گویند. با استفاده از کلود کامپیوتینگ، ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌ها ساده‌تر خواهد شد و قابلیت دسترسی به اطلاعات در هر زمان و مکانی امکان‌پذیر است. خدمات ابری می‌توانند عمومی، خصوصی یا ترکیبی باشند و با توجه به سطح خدمات، به صورت رایگان یا پولی در دسترس هستند.

×