زمان خواندن 5 دقیقه
رایانش ابری در واقع استفاده از خدمات در فضای اینترنت است؛ خدماتی که مبتنی بر فناوری باشد. خدمات کلود کامپیوتینگ انواع مختلفی دارد. در این مقاله انواع، مزایا و معایب این نوع نسبتا جدید از خدمات را بررسی میکنیم.
این روزها رایانش ابری یا Cloud Computing به دلایل مختلفی مثل صرفهجویی در هزینه، عملکرد سریع، امنیت و سادگی سر زبانها افتاده است. شما چقدر با این مفهوم محبوب آشنا هستید؟ آیا انواع آن را میشناسید و از مزایا و معایب آن با خبرید؟ در این مقاله میخواهیم ببینیم رایانش ابری چیست؟ به زبان ساده!
در تعریف رایانش ابری به زبان ساده باید بگوییم که رایانش یا محاسبات ابری یک اصطلاح کلی برای توصیف هر خدمتی است که در آن اینترنت به عنوان میزبان عمل میکند. به عبارت دیگر، رایانش ابری همان ارائه خدمات مختلف از طریق اینترنت است.
شاید بهترین مثال از رایانش ابری، ذخیرهسازی مبتنی بر فضای ابر (Cloud-Based Storage) باشد. جایی که ما به جای نگهداری فایلها در یک هارد دیسک، آنها را در یک دیتابیس غیرفیزیکی ذخیره میکنیم. حالا تا زمانی که دستگاه الکترونیکی ما به اینترنت دسترسی داشته باشد، به این اطلاعات دسترسی خواهیم داشت.
دلیل نامگذاری رایانش ابری این است که اطلاعات موجود در آن از راه دور و در یک فضای ابری یا مجازی قابل دسترسی هستند. در واقع این نوع خدمات یک فضای ذخیره سازی ابری برای شما ایجاد میکند.
شرکتهایی که خدمات ابری ارائه میکنند، به کاربران کمک میکنند برنامهها و فایلهایشان را روی سرورهای ریموت (Remote Servers) ذخیره کنند و از طریق اینترنت به همۀ دادههایشان دسترسی داشته باشند. یعنی کاربر نیازی به حضور در یک مکان خاص برای دسترسی به اطلاعاتش ندارد.
محاسبات ابری تمام کارهای سنگین مربوط به پردازش دادهها را از دوش کامپیوتر شما برمیدارد و تمام این کارها را به خوشههای کامپیوتری (Computer Clusters) در فضای مجازی منتقل میکند.
قبل از شروع مسیر آموزش رایانش ابری یک توضیح ساده از نحوه عملکرد رایانش ابری به شما کمک خواهد کرد. کاربران با استفاده از رایانش ابری به سرورهای فیزیکی و پایگاههای اطلاعاتی راه دور اجازه میدهند که با دسترسی به بعضی دادهها و برنامههایشان، خدمات خاصی ارائه کنند.
رایانش ابری، دستگاه کاربر که «فرانت اند» (Front End) نامیده میشود را از طریق مرورگر، اینترنت و برنامههای نرمافزاری به «بک اند» (Back End) متصل میکند.
همانطور که حتماً حدس زدهاید، اینجا منظور از بک اند همان پایگاههای داده، سرورها و رایانههای ارائهدهندۀ خدمات است. در واقع بک اند به عنوان یک مخزن اطلاعات عمل کرده و دادههایی را ذخیره میکند که در فرانت اند قابل دسترسی هستند.
معماری رایانش ابری معمولا به این صورت است که ارتباط بین کاربر (کلاینت) و فضای ابری توسط یک سرور مرکزی (Central Server) مدیریت میشود.
سرور مرکزی برای تبادل و مدیریت دادهها به یک سری پروتکل متکی است. این پروتکلها بسته به عمومی یا خصوصی بودن و نوع سرویس ابری متفاوت هستند. (دربارۀ انواع سرویس ابری پایینتر صحبت کردهایم.)
محاسبات ابری شدیداً به فناوریهای مجازیسازی (Virtualization) و اتوماسیون وابسته است. در واقع تمام خدمات و سیستمهای زیربنایی در حوزۀ رایانش ابری بر اساس اصل مجازیسازی یا به اصطلاح انتزاع (Abstraction) ساخته میشوند. اصلی که در نظر دارد تمام فعالیتها و فرایندهای پرزحمت و پیچیده را از دستگاه کاربر جدا کند و به فضای انتزاعی یا مجازی انتقال دهد.
خدمات کلود کامپیوتینگ به سه دسته یا نوع اصلی تقسیم میشوند:
در ادامه هریک از این شیوههای ارائه خدمات یا همان انواع محاسبات ابری را معرفی میکنیم.
ارائهدهندگان IaaS سرور مجازی، فضای ذخیرهسازی و همچنین رابطهای برنامهنویسی خاصی را ارائه میکنند که به کاربران اجازه میدهد کارهایشان را به یک ماشین مجازی (VM) منتقل کنند.
خدمات وب آمازون که با مخفف AWS معروف است، یک نمونه از ارائهدهندگان «زیرساخت به عنوان سرویس» است.
در این نوع رایانش ابری کاربران دارای ظرفیت ذخیرهسازی خاصی هستند و میتوانند به صورت دلخواه ماشین مجازی و فضای ذخیرهسازی خود را فعال، متوقف و پیکربندی کنند. مدل ابری IaaS بهترین پیشنهاد برای کسبوکارهایی است که به دنبال یک دیتابیس ریموت (از راه دور) هستند.
در این مدل ارائهدهندگان فضای ابری، ابزارهای توسعه (Development Tools) را در زیرساختهای خود میزبانی میکنند.
حالا کاربران چطور به این ابزارها دسترسی دارند؟
این دسترسی با استفاده از رابطهای برنامهنویسی (APIها)، پورتالهای وب و نرمافزار دروازه (Gateway Software) امکانپذیر است.
این روزها PaaS برای توسعۀ عمومی نرمافزارها استفاده میشود و بسیاری از ارائهدهندگان این مدل رایانش ابری، نرمافزار را پس از توسعه میزبانی میکنند. Google App Engine یکی از معروفترین محصولات PaaS است.
سومین دسته از انواع رایانش ابری SaaS هست. نرم افزار به عنوان سرویس یا SaaS در واقع یک مدل توزیع (Distribution Model) است که نرمافزارهای کاربردی را از طریق اینترنت ارائه میکند. این اپلیکیشنها را معمولاً وبسرویس (Web Services) مینامند.
در این مدل محاسبات ابری کاربران میتوانند از هر مکانی با استفاده از رایانه یا موبایلی که به اینترنت دسترسی دارد، به برنامهها و خدمات SaaS دسترسی داشته باشند. یکی از نمونههای رایج SaaS، مایکروسافت 365 است که برای افزایش بهرهوری و خدمات ایمیل استفاده میشود.
خدمات ابر خصوصی از دیتابیس یک بیزنس به کاربران داخلیاش ارائه میشود. همانطور که میتوان انتظار داشت، این مدل تطبیقپذیری بالایی دارد. یعنی با توجه به ایدئالِ بیزنس موردنظر، شیوۀ مدیریت، کنترل و امنیت دیتابیس آن انعطافپذیر است.
در خدمات ابر خصوصی، یک ارائهدهندۀ خدمات ابری شخص ثالث (CSP) سرویس ابری را از طریق اینترنت ارائه میکند.
خدمات ابر عمومی بر حسب تقاضا به فروش میرسند و معمولاً با هزینههایی بر حسب دقیقه یا ساعت در دسترس کاربران قرار میگیرند. AWS، Microsoft Azure، IBM و Google Cloud Platform (GCP) و همچنین IBM، Oracle و Tencent از معروفترین ارائهدهندگان ابر عمومی هستند.
این مدل ترکیبی از خدمات ابر عمومی و خصوصی را ارائه میدهد. شرکتها میتوانند کارهای حیاتی یا اطلاعات حساس خود را بر روی ابر خصوصی اجرا کنند و از ابر عمومی برای مدیریت کارهای عادی استفاده کنند. هدف از بهکارگیری یک ابر ترکیبی، ایجاد یک محیط یکپارچه، خودکار و مقیاسپذیر است که نهتنها از ویژگیهای ابر عمومی استفاده میکند، بلکه در عین حال با استفاده از ابر خصوصی روی دادههای حیاتیاش کنترل دارد.
مانند هر تکنولوژی دیگری، ابتدا باید مزایا و معایب رایانش ابری را بشناسیم. با استفاده از فضای ابری کارمندان یک بیزنس میتوانند به روشی کاملاً یکپارچه به فایلها و اسناد مهم و کاربردی شرکت دسترسی داشته باشند.
به لطف خدمات رایانش ابری، کاربران میتوانند ایمیلهای خود را در هر رایانهای بررسی کنند و حتی فایلهایشان را با استفاده از سرویسهایی مثل Dropbox و Google Drive ذخیره کنند. همچنین مطمئن باشند که در صورت خرابی هارد دیسک، این اطلاعات همیشه در دسترس هستند.
رایانش ابری به بیزنسهای بزرگ پتانسیل صرفهجویی زیادی در هزینهها میدهد. حالا شرکتها به جای خرید، ساخت و نگهداری زیرساختهای مدیریت اطلاعات، فقط به اتصال اینترنتی متکی هستند.
حالا که مزایای رایانش ابری را شناختیم، بیایید کمی هم راجع به معایب این تکنولوژی صحبت کنیم.
با تمام سرعت، کارایی و نوآوریهایی که کلود کامپیوتینگ به همراه داشته، خطرات و معایبی هم دارد.
امنیت همیشه یک نگرانی بزرگ در مورد فضای ابری بوده است. به خصوص در مورد سوابق حساس پزشکی و اطلاعات مالی مشتریان که در سطح اطلاعات حساس طبقهبندی میشوند. اگرچه مقررات خدمات رایانش ابری را مجبور میکنند تا اقدامات امنیتی خود را به صورت دائمی تقویت کنند، اما نگرانیها در این باره همچنان ادامه دارند.
اگرچه رمزگذاری یا Encryption تا حدود زیادی از اطلاعات محافظت میکند، اما اگر منبع رمزگذاری غیرفعال شود، دیگر کلیدی برای بازکردن قفلها نخواهیم داشت.
از طرفی سرورهای فیزیکی رایانش ابری ممکن است قربانی بلایای طبیعی، باگهای داخلی و قطع برق شوند. خاموشی در تهران میتواند کاربران را در بندرعباس فلج کند.
و البته این را فراموش نکنیم که مثل هر فناوری دیگری، اینجا هم یک منحنی یادگیری (Learning Curve) برای کارکنان و مدیران وجود دارد. معمولاً افراد قدیمی به زحمت با این سیستمهای جدید رفیق میشوند!
از آنجایی که تمام کارمندان شرکت از طریق یک پورتال به اطلاعات دسترسی دارند، اشتباهات ناخواسته میتواند مثل یک ویروس به کل سیستم منتقل شود.
همانطور که اشاره شد، ما هر روز از رایانش ابری استفاده میکنیم، حتی اگر متوجه آن نباشیم. در اینجا به چند نمونه از کاربردهایی اشاره میکنیم که با استفاده از رایانش ابری انجام میشوند:
بیایید با کاربردهای رایانش ابری در دنیای واقعی بیشتر آشنا شویم.
کاربران میتوانند از طریق اینترنت به Google Docs و Microsoft 365 دسترسی داشته باشند و در هر زمان و مکان و با در هر دستگاهی به فایلها و اسناد ذخیره شده در فضای ابری این سرویسها دسترسی داشته باشند.
این سرویسها از رایانش ابری برای دسترسی کاربران به دادهها از راه دور استفاده میکنند.
زوم یک پلتفرم نرمافزاری مبتنی بر ابر برای کنفرانسهای صوتی و تصویری است که جلسات را در فضای ابری ذخیره میکند. کاربران در هر کجا و هر زمانی که باشند، به این جلسات دسترسی خواهند داشت. به آنها دسترسی داشته باشند. Microsoft Teams یکی دیگر از پلتفرمهای ارتباطی ابری است که شباهت زیادی به زوم دارد.
این سرویس به برنامهنویسها کمک میکند بدون نیاز به تهیه یا مدیریت سرورهای خاص برای کارشان، کدهایشان را اجرا کنند.
نرمافزار CRM اطلاعات مشتریان یک بیزنس را در یک دیتابیس نگهداری یا میزبانی میکند و از طریق مرورگر اینترنت قابل دسترسی هستند.
مساله امنیت همواره دغدغه اصلی سازمانهایی بوده که از رایانش ابری استفاده میکنند، مخصوصا آنهایی که از سرویس ابر عمومی بهره میبرند. در این رابطه، امنیتی که ارائه دهندگان خدمات ابری فراهم میکنند، راهکارهای امنیتی خوبی را در نظر میگیرند.
تامین امنیت رایانش ابری مستلزم استفاده از روشهای مختلف و داشتن کارکنان ماهر در زمینه IT است. برخی از روشهای تامین امنیت رایانش ابری عبارت است از:
اگر بخواهیم رایانش ابری به زبان ساده را تعریف کنیم، میشود: به قابلیت ارائه خدمات مختلف از طریق اینترنت رایانش ابری میگویند. با استفاده از کلود کامپیوتینگ، ذخیرهسازی و مدیریت دادهها سادهتر خواهد شد و قابلیت دسترسی به اطلاعات در هر زمان و مکانی امکانپذیر است. خدمات ابری میتوانند عمومی، خصوصی یا ترکیبی باشند و با توجه به سطح خدمات، به صورت رایگان یا پولی در دسترس هستند.
مفهوم رایانش ابری چیست؟
هر خدمتی است که در آن اینترنت به عنوان میزبان عمل میکند، اصطلاح رایانش یا محاسبات ابری را برای توصیف آن به کار میبرند. در واقع رایانش ابری همان ارائه خدمات مختلف از طریق اینترنت است.
منظور از فرانت اند و بک اند در محاسبات ابری چیست؟
در مبحث رایانش ابری، دستگاه کاربر «فرانت اند» (Front End) نامیده میشود که از طریق مرورگر، اینترنت و برنامههای نرمافزاری به «بک اند» (Back End) یا سرورهای ارائهدهنده متصل میکند.
ما هر روز از رایانش ابری استفاده می کنیم. همه کارهامون در فضای کلود انجام میشه و به نظرم همه باید با نحوه عملکرد کلود آشنا بشن.
سلام. بله دقیقا همینطور هست که میفرمایید.