تفکر انتقادی برای خیلی از جنبه‌های زندگی، اهمیت دارد. مهارت تفکر انتقادی به شما کمک می‌کند که اطلاعات را بهتر درک کنید. همچنین در ارزیابی خود و دیگران استدلال‌های بهتری بیاورید. اگر به این صفحه آمدید احتمالاً می‌دانید که تفکر انتقادی چیست. البته توضیح مختصری هم می‌دهیم.
این روزها بازی مافیا و ارتش سری (یک بازی هم سبک با مافیا) خیلی ترند هستند. در این بازی‌ها افرادی برنده می‌شوند که استدلال‌های بهتری می‌آورند و تفکر انتقادی قوی دارند.
کسانی هم که در کسب‌وکار تفکر انتقادی دارند، بهتر می‌توانند کارمندان‌شان را تجزیه‌وتحلیل کنند. با استفاده از مهارت‌های تفکر انتقادی به شرکت و نوع کارشان دقت می‌کنند تا مشکلات بیزینس‌شان را پیدا کنند. همچنین با آموزش تفکر انتقادی می‌توانند رقبا را تحلیل کنند و نقاط قوت و ضعف‌شان را پیدا کرده و به نفع خود از آن استفاده کنند. خب از مبحث اصلی دور نشویم، در این مقاله می‌خواهیم راه‌های تقویت تفکر انتقادی را بررسی کنیم؛ پس تا آخر متن با ما همراه باشید.
تفکر انتقادی چیست؟
تفکر انتقادی، توانایی جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات برای رسیدن به یک نتیجه منطقی است. داشتنِ تفکر انتقادی در هر حوزه‌ای اهمیت دارد؛ چون مختص یک رشته خاص نیست و توانایی درست فکر کردن در هر زمینه‌ای به کارتان می‌آید.
اهمیت تقویت تفکر انتقادی
با توجه به پیشرفت سریع کسب‌وکارها، توانایی گرفتن تصمیمات درست، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های شرکت‌هاست. به همین خاطر تصمیم گیرندگان باید با ذهن باز و به دور از تعصبات و سوگیری‌ها فکر کنند. تفکر انتقادی رمز موفقیت صاحبان کسب‌وکارهاست. برای همین سعی دارند آن را به افرادشان آموزش دهند تا درست تصمیم بگیرند.
تقویت تفکر انتقادی در کارکنان و مدیران، همان چیزی است که آنها را به هدف‌شان می‌رساند. آنها با آموزش تفکر انتقادی، آن مهارت را در افرادشان تقویت می‌کنند تا بتوانند خودشان را با شرایط جدید وفق دهند و رشد کنند.
راه های تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی
برخی از مهم‌ترین راه‌های تقویت تفکر انتقادی عبارت است از:
1) هر حرفی را باور نکنید
قبل از توضیح این بخش می‌خواهم از شما سؤالی بپرسم: به نظرتان چرا تفکر انتقادی ایجاد می‌شود؟ به نظر من چون به طرف مقابل اعتماد نداریم و دنبال این هستیم مشکلش را پیدا کنیم. اگر از طرف مطمئن باشیم که اشتباه نمی‌گوید و همه حرف‌هایش راست است، دیگر تفکر انتقادی نسبت به او نخواهیم داشت.
پرورش تفکر انتقادی کمک می‌کند مشکل شرکت‌تان را پیدا کرده و آن را حل کنید. به طور خلاصه بگویم برای اینکه تفکر انتقادی داشته باشید و آن را تقویت کنید لازم است که هر چیزی را می‌شنوید باور نکنید.
2) هر چیزی را که فکر می‌کنید باور نکنید
ممکن است بارها شنیده باشید که حتی به خودتان هم اعتماد نکنید. برای این کار لازم است تعصبات خود را کنار بگذارید و اطلاعات دیگران را بپذیرید. یعنی اینکه به اطلاعات آنها گوش دهید تا ببینند چه می‌گویند. این دلیل نمی‌شود که اگر همیشه کاری را به یک روش انجام دادید، آن روش بهترین گزینه باشد.
مثلاً ممکن است حقوق کارمندان فروش را بر اساس تجربه‌شان در ماه 10 تا 14 میلیون تومان گذاشته باشید. در 5 سال گذشته که مدیر فروش شرکت هستید از این نوع تعیین حقوق نتیجه خوبی گرفتید. ولی این دلیل نمی‌شود بگویید این روش بهترین است. یک‌بار از روش پورسانت فروش استفاده کنید تا نتیجه بهتری بگیرید. فکر کنم حالا متوجه شدید تیتر این بخش به چه معنی است. یکی از روش‌های تقویت تفکر انتقادی این است که فرضیات و باورهای‌تان را زیر سؤال ببرید و خودتان را برای شنیدن نظرات دیگران آماده کنید.
3) سؤال بپرسید
یکی از راه‌های تقویت تفکر انتقادی، سوال پرسیدن است. اگر به چیزی شک دارید، سؤال بپرسید. این کار به شما کمک می‌کند تفکر انتقادی قوی‌تری داشته باشید. مثلاً یک نفر به شما می‌گوید امروز فروش خوبی داشتیم. از او بپرسید چقدر فروش داشتیم؟ شاید تعداد فروشی که از نظر کارمندتان خوب باشد، برای شما معمولی باشد. با پرسیدن دقیقاً متوجه می‌شوید که قضیه از چه قرار است.
جدا از این‌ها سؤال پرسیدن باعث افزایش یادگیری می‌شود. مثلاً وقتی موضوعی را توضیح می‌دهند ممکن است آن را خوب متوجه نشوید. ولی وقتی که سؤال می‌پرسید دوباره آن را می‌گویند بهتر متوجه می‌شوید.
4) تحقیق عمقی
فکر کنم این را همه بدانند که هر چه اطلاعات بیشتری داشته باشند، بهتر است. چون بهتر می‌توانند مطالب و اطلاعات را تجزیه‌وتحلیل کنند. تحقیق ثابت می‌کند آنچه به شما آموزش داده شده است حقیقت دارد یا فقط یک نظریه است. سعی کنید عمیق‌تر تحقیق کنید چون این کار باعث می‌شود وارد جزئیات شوید و بهتر مسائل را بشناسید و درک کنید. از چند جای مختلف تحقیق کنید تا بهترین راه‌حل را پیدا کنید.
5) ارزیابی کار
تفکر انتقادی شامل ارزیابی کار و قدرت استدلال برای تعیین این است که آیا جایی به بهبود نیاز دارد یا خیر. فقط تکیه کردن بر آنچه در کتاب فروش یا هر کتابی دیگر آموزش داده می‌شود کافی نیست. لازم است به طور انتقادی در مورد مطالب این کتاب فکر کنید. یک راه تقویت تفکر انتقادی این است که خودتان فکر کنید تا استدلال‌های شایسته‌ای را با مدرک بیاورید.
6) تمرین کنید شنونده فعالی باشید.
یکی از بهترین راه‌های تقویت تفکر انتقادی این است که اول خوب گوش کنید ببینید طرف مقابل چه می‌گوید و بعد آن را تجزیه‌وتحلیل کنید. وقتی به حرفهای افراد خوب گوش کنید، بهتر متوجه دیدگاه آنها می‌شوید و بهتر آنها را درک می‌کنید. همچنین این کار باعث می‌شود، زود قضاوت نکنید و اول همه چیز را خوب بشنوید و بعد آنالیز کنید. اگر می‌خواهید بدانید چطور می‌توانید مهارت خوب گوش دادن را در خود تقویت کنید، ما در مقاله گوش دادن فعال در فروش به طور کامل در این باره توضیح داده‌ایم. پیشنهاد می‌کنم حتما این مقاله را مطالعه کنید.
7) ببینید اطلاعات از کجا آمده‌اند.
آیا منبع این اطلاعات، معتبر و قابل اعتماد است؟ انگیزه فرد از ارائه این اطلاعات چه بوده؟ مثلا آیا سعی دارد چیزی را به شما بفروشد یا از شما می‌خواهد کار خاصی را انجام دهید؟ یا اینکه قصدش کمک کردن و دادن اطلاعات درست است؟
8) ذهن‌تان را باز نگه دارید
در هنگام تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، فقط به حقایق استناد کنید. فراموش نکنید بررسی منطقی اطلاعات، رمز موفقیت در تفکر انتقادی است. پس فرضیه‌ها را زیر سوال ببرید و اجازه ندهید احساسات بر تفکر شما تاثیر بگذارد. با یک ذهن بسته نمی‌توانید تفکر انتقادی درستی داشته باشید.
9) مسائل را خوب بررسی کنید
برای تقویت تفکر انتقادی، وقتی به دنبال حل مساله هستید، مطمئن شوید که اول موضوع را خوب از تمام زوایا بررسی کرده‌اید. تصویر واضحی از نقطه نظرات ، موقعیت‌ها و موضوعات مختلف داشته باشید. برای این منظور، قبل از تعیین بهترین گزینه، تمام اطلاعات و استدلال‌های مرتبط را در نظر بگیرید.
10) از تحلیل سوات استفاده کنید
تحلیل SWOT یک ابزار برنامه ریزی استراتژیک است که می‌توانید از آن برای تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی استفاده کنید. این تحلیل به ارزیابی موقعیت‌ها از زوایای مختلف کمک کرده و درک بهتری از مسائل پیچیده می‌دهد.
مهارت‌های تفکر انتقادی
تفکر انتقادی برای موفقیت در زندگی ضروری است. در اینجا به مهارت‌های تفکر انتقادی اشاره می‌کنیم که کمک می‌کنند در هر وضعیتی بهترین تصمیم را بگیرید.
تفکر تحلیلی
تفکر تحلیلی شامل ارزیابی داده‌های به دست آمده از منابع مختلف می‌شود تا بهترین نتیجه حاصل گردد. تفکر تحلیلی به افراد اجازه می‌دهد انحرافات شناختی را رد کنند و اطلاعات درستی درباره موضوع جمع‌آوری کرده و آنالیز کنند و در عین حال، مسائل سخت و پیچیده را حل کنند.
روشنفکری
روشنفکری، تمایل به درنظر گرفتن ایده‌ها، استدلال‌ها و اطلاعات جدید، بدون هیچ گونه قضاوتی است. این مهارت تفکر انتقادی کمک می‌کند اطلاعات را تجزیه‌وتحلیل و پردازش کنید تا به یک نتیجه‌گیری بیطرف برسید.
حل مساله
حل مساله، نقطه عطف تفکر انتقادی است. این مهارت به توانایی شناسایی مشکلات، ارائه راه‌حل‌های احتمالی، ارزیابی گزینه‌های مختلف و انجام بهترین کار اشاره دارد. این مورد از مهارت‌های تفکر انتقادی مخصوصا در زمینه‌هایی مثل مدیریت پروژه و کارآفرینی ارزشمند است.
قضاوت منطقی
قضاوت منطقی، مولفه اصلی تفکر سطح بالاتر است که شامل تصمیم‌گیری منطقی براساس تحلیل منطقی شواهد و توجه کامل به تمام گزینه‌ها می‌شود. این مهارت تفکر انتقادی در موقعیت‌های آکادمیک و حرفهای اهمیت زیادی دارد.
ارتباط
مهارت‌های ارتباطی قوی به شما کمک می‌کند ایده‌ها را به صورت شفاف و جذاب بیان کنید. برقراری ارتباط صحیح در محیط کار، برای کارتیمی موثر، رهبری و اشاعه دانش ضروری است.
تحقیق
افرادی که تفکر انتقادی با مهارت‌های تحقیقاتی خوب دارند، اطلاعات را از منابع مختلف جمع‌آوری، ارزیابی و ترکیب می‌کنند. این مهارت تفکر انتقادی به خصوص در محیط‌های آکادمیک و زمینه‌های تخصصی اهمیت دارد که به یادگیری منظم و مستمر نیاز دارند.
تصمیم‌گیری
تصمیم گیری درست، اوج مهارت‌های تفکر انتقادی است که به فرد اجازه می‌دهد نتیجه‌گیری منطقی داشته باشد و آن را تعمیم دهد. این مهارت شامل سبک سنگین کردن گزینه‌های مختلف، در نظر گرفتن پیامدهای گوناگون و انتخاب بهترین گزینه و اقدام صحیح است.
کلام آخر
کسانی که تفکر انتقادی دارند در زندگی‌شان موفق‌تر هستند. این افراد کمتر دیگران را باور می‌کنند. مگر اینکه حرف‌های‌شان را با مدرک بزنند. از آنجایی که بیشتر ایرانیان از اعتماد اشتباه ضربه خورده‌اند، این تفکر خیلی به موفق شدن در زندگی‌تان کمک می‌کند. وقتی که تفکر انتقادی داشته باشید، بی جهت به کسی اعتماد نمی‌کنید. من در این مقاله راه های تقویت تفکر انتقادی را آوردم تا با کمک آنها بتوانید کیفیت زندگی خود را بالا ببرید.
سوالات متداول
چطور می‌توانیم مهارت های تفکر انتقادی را در خود تقویت کنیم؟
- اول از همه باید دقیقا بدانید که چه می‌خواهید و هدف‌تان چیست
- تعصبات را کنار بگذارید
- پیامدهای گزینه‌های مختلف را بررسی کنید
- تحقیق کنید
- قبول کنید که همیشه درست فکر نمی کنید
- اوضاع را بیش از حد پیچیده نکنید
- کار خود را ارزیابی کنید
اگر تفکر انتقادی را در خود تقویت کنیم، چه اتفاقی می‌افتد؟
تفکر انتقادی توانایی تجزیه و تحلیل حقایق و قضاوت درباره آنهاست. در واقع، تفکر انتقادی شکلی از هوش هیجانی است. افرادی که مهارت های تفکر انتقادی را در خود تقویت می کنند، می‌توانند در موقع لزوم، درست و منطقی فکر کنند. اگر تفکر انتقادی را در خود تقویت کنید، در زمینه حل مساله و تصمیم‌گیری، موفق خواهید بود.
