خیلی از مردم تفکر انتقادی و تفکر منطقی را به‌جای هم استفاده می‌کنند و فکر می‌کنند یکی هستند. ولی لازم است بدانید تفاوت‌هایی میان این دو نوع تفکر وجود دارد. در تفکر منطقی با استفاده از تجزیه‌وتحلیل اطلاعات تصمیم گرفته می‌شود. ولی تفکر انتقادی یک مرحله فراتر از این است. تفکر انتقادی به معنی زیر سؤال بردن ارزش اسمی و وصل کردن نقاط و جستجوی حقیقت است. یکبار در ابتدای این درسنامه توضیح دادیم که تفکر انتقادی چیست، اما در ادامه بیشتر درباره آن حرف می‌زنیم و بهتر متوجه می‌شوید.
تفکر منطقی چیست؟
تفکر منطقی همان تفکر منظم است که هر روز با آن مواجه می‌شویم. هر روز باید مشخص کنیم چه اتفاقی دارد رخ می‌دهد و چرا دارد اتفاق می‌افتد. حالا در ادامه بیشتر هم توضیح می‌دهم. فکر نکنم برای گرفتن تصمیمات مهم زندگی‌تان سکه‌ای را به هوا پرتاب کنید. بگویید اگر رو بود فلان کار را انجام می‌دهم و اگر پشت بود کار دیگری انجام می‌دهم. چون تصمیم زندگی‌تان مهم است سعی می‌کنید همه اطلاعات موجود را تجزیه‌وتحلیل کنید و بعد تصمیم بگیرید.
مثال‌های تفکر منطقی
مثلاً موفق‌ترین فروشنده‌تان پیش شما می‌آید و می‌گوید دیگر نمی‌توانم با شما کار کنم. حقوق 12 میلیونی که به من می‌دهی خیلی کم است. می‌خواهم از این ماه به بعد به شیوه پورسانت با شما کار کنم وگرنه استعفا می دم. وقتی که ازش می‌پرسید که با چند درصد پورسانت می‌خواهی کار کنی می‌گوید 50%. شاید احساسی شوید و بگویید این مبلغ زیاد است و نمی‌خواهم که دیگر با من کار کنید. ولی به نظرم این کار همیشه منطقی نیست.
جواب این سؤال بستگی به نوع کسب‌وکارتان دارد. اگر بیزنس بزرگی دارید و کلی فروشنده دیگر دارید که تقریباً به اندازه این فرد می‌فروشند و یا حداقل 70% آن می‌فروشند. بهتر است با استعفای آن موافقت کنید. ولی اگر دو فروشنده دارید و این فرد خیلی بیشتر از دیگر فروشنده‌تان می‌فروشد بهتر است با درخواستش موافقت کنید. البته کمی هم با آن حرف بزنید ممکن است کمی بهتان تخفیف بدهد. منطقی‌ترین فکر این است که به فروشنده‌تان بگویید کمی بهم وقت بده به درخواستت فکر می‌کنم.
یک مثال دیگر: این حقیقت را در نظر بگیرید که پاریس یک شهر است. تمام شهرها یک شهردار و چند مسئول دارند. پس نتیجه می‌گیریم که پاریس هم یک شهردار و چند مسئول دارد.
یا مثلا دانشجویی را درنظر بگیرید که هدفش پیدا کردن یک شغل کم استرس با حقوق خوب است. او مشاغل و تخصص‌هایی را شناسایی می‌کند که این معیارها را داشته باشند و سپس مشخص می‌کند برای رسیدن به این شغل، چه مراحلی را باید طی کند. این کار می‌تواند شامل تخمین هزینه‌ها، ریسک و دشواری کار و البته انتخاب یک مسیر منطقی برای رسیدن به اهداف دانشجو باشد.
ویژگی‌های انسان‌های دارای تفکر منطقی
شاید برایتان جالب باشد که بدانید، افراد دارای تفکر منطقی چه ویژگی‌هایی دارند.
آنها توجه خوبی دارند.
خیلی از خطاهای استدلال منطقی را می‌توان با این حقیقت توضیح داد که ما توجه کافی به موقعیت‌مان نداریم. شخصی که تفکر منطقی دارد، خودش را تمرین می‌دهد همیشه به جزئیات توجه کند، حتی وقتی که شرایط برایش آشنا نیست.
آنها حقایق را به طور مستقیم دریافت می‌کنند.
اگر یک حقیقت مشخص، چیزی باشد که واقعا وجود دارد و به آن دسترسی داریم، درآنصورت مطمئن‌ترین راه اثبات واقعی بودن آن، این است که خودمان را جای آن قرار دهیم. سپس شواهد مستقیمی از آن به دست می‌آوریم.
مطمئن می‌شوند که ایده‌هایشان مشخص و واضح است.
ایده‌های ما همان چیزهایی هستند در جهان درک می‌کنیم. ایده‌های واضح به خوبی دنیای اطراف را برای ما روشن می‌کنند. در حالی که ایده‌های مبهم، دید نادرستی از دنیا به ما می‌دهند.
ایده‌ها را به حقایق نسبت می‌دهند.
برای اینکه ایده‌ها فقط در حد یک ذهنیت باقی نمانند، باید آنها را به حقایق دنیای واقعی نسبت دهیم.
ارتباط موثری برقرار می‌کنند.
منطق به تعیین این موضوع مربوط می‌شود که آیا گفته‌ها درست هستند یا غلط. اگر دیگران باور داشته باشند که یک عبارت درست است، باید ارتباط درستی با آنها برقرار کنید تا مطمئن شوید.
از ابهامات و زبان مبهم خودداری می‌کنند.
گفته‌های مبهم و ابهام فقط به ایده‌ها مربوط می‌شوند، نه واقعیت. یک انسان منطقی از زبان دقیق و واضح استفاده می‌کند تا مخاطبش متوجه شود دقیقا چه منظوری دارد و راحت‌تر بتواند حرفش را قبول کند.
تفکر انتقادی چیست؟
تفکر انتقادی ارتباط تنگاتنگی با تفکر منطقی دارد. این تفکر ترکیبی از داده‌ها، باورها و اطلاعات است که از آنها برای گرفتن نتیجه‌ای منطقی استفاده می‌شود. تفکر انتقادی یعنی پیدا کردن اطلاعات و وصل کردن آنها به هم. همان مثال بالا را در نظر بگیرید. در تفکر انتقادی به‌جای بررسی حقوق و پس انداز به موارد دیگری هم توجه می‌شود. مثلاً فرزندانتان در شهر دیگر چه حسی دارند؟ شرایط فرهنگی شهر همسایه‌تان بهتر است؟
رمز تفکر انتقادی چیست؟ شاید پاسخ دهید IQ بیشتر. اما این‌طور نیست. رمز تفکر انتقادی، اشتیاق است.
تفکر انتقادی درست مثل کوه یخ است. که قسمت بالایش تفکر است و قسمت پایینش را اشتیاق انجام کار تشکیل می‌دهد. شوق بررسی یک موضوع از ابعاد مختلف، لازمه‌ی داشتن تفکر انتقادی است.
بیایید چند سؤال ازتان بپرسم تا بدانید که تفکر انتقادی دارید یا نه. آیا هر چیزی را که بهتان می‌گویند باور می‌کنید؟ اگر قبل از باور کردن سعی می‌کنید درباره‌اش تحقیق کنید بدانید که تفکر انتقادی دارید.
تفاوت تفکر انتقادی و تفکر منطقی
تفکر منطقی یعنی استفاده از حقایق برای رسیدن به یک نتیجه است. تفکر منطقی مثل استفاده از فرمول ریاضی است، فرد هیچ سؤالی نمی‌کند فقط با استفاده از فرمول می‌خواهد مسئله را حل کند. ولی تفکر انتقادی این فرمول و پاسخ را زیر سؤال می‌برد. مثلاً با خودش می‌گوید این فرمول چطوری به دست آمده است. سعی می‌کند با تحقیق به نتیجه برسد که این فرمول درست است یا خیر.
تفکر منطقی از استدلال برای رسیدن به نتیجه استفاده می‌کند. ولی در تفکر انتقادی اول فرد کلی سؤال می‌پرسد تا اطلاعات بیشتری در این باره بگوید. همچنین به خیلی از موارد شک می‌کند که حقیقت داشته باشند برای همین درباره آنها تحقیق می‌کند. بعد از این کار با تجزیه‌وتحلیل این اطلاعات تصمیمی منطقی می‌گیرد. هر دو تفکر باعث می‌شوند تصمیمی منطقی گرفته شود؛ ولی احتمال خطای تصمیم گیری کسی که تفکر انتقادی دارد خیلی کمتر است.
آیا سوال پرسیدن با استدلال کردن یکی است؟
استدلال شامل استفاده از دو فرایند قیاسی و استقرایی برای رسیدن به نتیجه است. یعنی دلیل بیاورید که این چیز درست است. استدلال یعنی استفاده از تفکر منطقی برای رسیدن به یک نتیجه با استفاده از تجزیه‌وتحلیل اطلاعات. ولی پرسش یا سؤال این است بپرسید آیا این درست است. سؤال بهتان کمک می‌کند اطلاعات بیشتری درباره موضوع پیدا کنید.
کسانی که مافیا بازی کردند بهتر این مثال را درک می‌کنند. مثلا وسط بازی از یکی از اعضا می‌پرسید« شهروندی؟ قابلیت مفیدی داری؟ با لایک و دیس لایک جواب بده» این می‌شود سؤال پرسیدن. بسته به مرحله بازی ممکن است این سؤال اطلاعات زیادی به شما بدهد. مثلاً اگر فقط کارآگاه در بازی مانده است و طرف ادعا می‌کند نقش مفیدی دارد و شما هم کارآگاه هستید. یعنی اینکه طرف دارد دروغ وارد بازی می‌کند و مافیا است.
در این مثال مورد بالایی که احتمالاً همه‌ی‌تان متوجه شدید پرسش است که از طرف می‌خواهید اطلاعات بیشتری به شما بدهد. همچنین وقتی طرف می‌گوید نقش مهمی دارد و فقط یک نقش مهم در بازی است و آن هم شما هستید. می‌توانید استدلال کنید و به این نتیجه برسید که طرف راست نمی‌گوید و مافیا است. این مثال را آوردم چون بازی مافیا الان در صدر جذاب‌ترین و پرطرفدارترین بازی‌ها در ایران است. برای اینکه بهتر تفکر انتقادی، تفکر منطقی و این مثال را متوجه شوید پیشنهاد می‌کنم فیلم یک بازی مافیا را نگاه کنید.
چطور مهارت‌های تفکر انتقادی را در خود تقویت کنیم؟
وقتی شرایط به گونه‌ای می‌شود که نیاز به تصمیم گیری است، مهم است که بدایند چطور فکر کنید، نه اینکه به چه چیزی فکر کنید.
در چنین شرایطی باید ذهن‌تان را آرام کنید و سعی کنید هم به صورت منطقی و هم انتقادی فکر کنید تا مطمئن شوید دقیقا می‌دانید به چه چیزی باور دارید، نه اینکه کورکورانه راه بروید.
علم به این موضوع کمک می‌کند بر اساس ارزش‌ها، باورها و اهداف شخصی خود انتخاب کنید.
می توانید با درست فکر کردن به ابعاد مختلف یک موضوع، مهارت‌های تفکر انتقادی خودتان را تقویت کنید. با کسب تجربه بیشتر، دانش و آگاهی شما هم بیشتر می‌شود و یاد می‌گیرید چطور بهترین تصمیم ممکن را بگیرید.
تمرین کردن در پرسیدن سوالات مناسب و فکر کردن به فرضیه‌های مختلف، کلید تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی است.
کلام آخر
اگر به این مقاله آمدید احتمالاً می‌دانید تفکر انتقادی و تفکر منطقی چیست. هر چند از آنجایی که بیشتر افراد این دو را با هم قاطی می‌کنند لازم دانستم اول این مقاله آنها را معرفی کنم و برای‌شان مثال بزنم. بعد تفاوت تفکر منطقی و تفکر انتقادی را گفتم و برایش مثال زدم. اگر شما تفاوت دیگری بین این دو می‌بینید یا نکته‌ای در مورد تفکر منطقی و تفکر انتقادی دارید می‌توانید در قسمت کامنت‌ها برایمان بنویسید.
تفکر انتقادی شباهت زیادی به تفکر منطقی دارد. این نوع تفکر توانایی تحلیل اطلاعات و ایجاد ارتباط بین قطعات مختلف داده است. اما تفاوت‌هایی جزئی بین این دو نوع تفکر هم وجود دارد.
تفاوت تفکر انتقادی و تفکر منطقی چیست؟
تفاوت تفکر انتقادی و تفکر منطقی در شیوه استدلال و پرسشگری است. در تفکر منطقی ما بر اساس استدلال تصمیم می‌گیریم اما در تفکر انتقادی باید هر نوع استدلالی را زیر سوال ببرید. که به طور کامل طی مقاله توضیح دادیم.
×
یکشنبه نامه های رایگان دیدار!
با به‌روزترین و علمی ترین مقالات حوزه فروش و ارتباط با مشتری هر یکشنبه قبل از صرف صبحانه منتظر یک ایمیل خوشمزه از طرف ما باشید
پرسش
تفکر منطقی چیست؟
پاسخ را نشان بده
پاسخ
تفکر منطقی همان تفکر منظم است که هر روز با آن مواجه می‌شویم. هر روز باید مشخص کنیم چه اتفاقی دارد رخ می‌دهد و چرا دارد اتفاق می‌افتد.
سوال را نشان بده
پرسش
تفکر انتقادی چیست؟
پاسخ را نشان بده
پاسخ
تفکر انتقادی ترکیبی از داده‌ها، باورها و اطلاعات است که از آنها برای گرفتن نتیجه‌ای منطقی استفاده می‌شود.
سوال را نشان بده
پرسش
تفکر انتقادی و تفکر منطقی چه شباهتی با هم دارند؟
پاسخ را نشان بده
پاسخ
هر دو تفکر باعث می‌شوند تصمیمی منطقی گرفته شود.
سوال را نشان بده
پرسش
کدام نوع تفکر برای رسیدن به نتیجه از استدلال استفاده می‌کند؟
پاسخ را نشان بده
پاسخ
تفکر منطقی
سوال را نشان بده
پرسش
چطور تفکر انتقادی را در خود تقویت کنیم؟
پاسخ را نشان بده
پاسخ
در هنگام تصمیم‌گیری سخت، آرامش خود را حفظ کنید و با بررسی ابعاد و جنبه‌های مختلف موضوع، آگاهانه تصمیم بگیرید.
