زمان خواندن 9 دقیقه
اگر تابهحال به سراغ تحلیل رقابتی نرفتهاید و یا تحلیل رقبا را محدود به بررسی وبسایت و شبکههای اجتماعی میدانید، حتماً این مقاله را تا انتها بخوانید.
با مفهوم تحلیل رقابتی آشنا هستید؟تا به حال به این سوال برخوردهاید که تحلیل رقبا در کسب و کار چیست؟ آخرین باری که رقبایتان را تحلیل کردید، چه زمانی بود؟ مهمتر از آن، آیا میدانید چطور باید یک تحلیل رقابتی مؤثر انجام دهید؟
اگر تابهحال به سراغ تحلیل رقابتی نرفتهاید و یا مطالعه وبسایت و شبکههای اجتماعی را تحلیل رقبا در کسب و کار میدانید، حتماً این مقاله را تا انتها بخوانید.
به فرایند شناسایی رقبای اصلی و تحقیق درباره محصولات، استراتژی فروش و بازاریابی آنها، تحلیل رقابتی میگویند. با انجام این کار، میتوانید یک استراتژی قوی و متمایز برای کسبوکار خودتان بنویسید و از رقبایتان پیشی بگیرید.
تحلیل رقبا در کسب و کار به شما کمک میکند که مزایا و معایب کارهای رقبای خود را بشناسید و فرصتهای بالقوهای که باعث میشود بهتر از آنها عمل کنید را شناسایی کنید. همچنین به شما این امکان را میدهد که در رأس صنعت قرار بگیرید و کاری کنید که محصولاتتان حتی از استانداردهای موجود هم فراتر باشند.
شناسایی ارزش پیشنهادی منحصربهفرد محصولات و نقاط تمایز آنها با رقبا و بهکارگیری بینش حاصله در کمپینهای بازاریابی آتی
شناسایی نقاط قوت و استراتژیهای موفق رقبا. این اطلاعات برای رقابت با آنها ضروری هستند و استانداردهای صنعت را مشخص میکنند.
شناسایی نقاط ضعف رقبا و شکافهای موجود در صنعت و بازار. اینگونه میتوانید فرصتهای موجود در بازار را شناسایی کرده و استراتژیهای بازاریابی جدید و منحصربهفردی را به کار بگیرید.
شناسایی نیازهای مشتری با بررسی نظرات مشتریان برای رقبا و تولید محصولات جدید و مناسب
استفاده از تکنیکهای تحلیل رقبا باعث میشود با خیال راحت به نتایج آنالیز رقبای خود اتکا کنید. درواقع این روشها پیشازاین امتحان خود را پس دادهاند. اطلاعاتی که تکنیکهای تحلیل رقبا در اختیار ما قرار میدهند در پیدا کردن مسیر صحیح فعالیتهای ما بسیار مؤثر هستند.
برای مقایسه دادهها و تحلیل رقیبان، اولازهمه باید مشخص کنید با چه کسانی رقابت میکنید. آنچه در کسبوکارهای مشابه شما اثر دارد، لزوماً در برند شما هم جواب نمیدهد.
خب، چطور میتوانید رقبا را مشخص کنیم؟ رقبای خودتان را در سه دسته قرار بدهید: مستقیم و غیرمستقیم و رقبای جایگزین.
گفتنش آسان است، اما در عمل بسیاری اوقات رقابی مستقیم و غیرمستقیم با هم اشتباه گرفته میشوند. برای تحلیل رقبا فقط روی رقبای مستقیم تمرکز کنید. بیایید یک مثال بزنیم: نایک و گوچی هر دو کیف و کفش میفروشند و به مخاطبان هدف مشابهی خدمت میکنند. اما اگر کمی عمیقتر به این دو برند نگاه کنید، متوجه خواهید شد که محصول واقعی این دو (در این مورد کفش) با یکدیگر متفاوت است؛ یکی کفشهای روزمره و شیک میفروشد و دیگری کفش مخصوص ورزشی.
البته که هر دو این برندها نیازهای یکسانی را برطرف میکنند، اما این کار را با محصولات متفاوتی انجام میدهند. و همین باعث میشود که به رقبای غیرمستقیم یکدیگر تبدیل شوند. این یعنی گوچی نباید وقت خود را صرف تحلیل عمیق نایک کند. مخاطبان هدف این دو برند متفاوت هستند. حتی اگر شباهتهایی هم داشته باشند، اختلافسلیقهی بسیار زیادی دارند.
منظورمان این نیست که در پروسه تحلیل رقابتی، رقبای غیرمستقیم خود را کاملاً کنار بگذارید. این برندها را در رادار بررسیهای خود نگهدارید؛ چراکه احتمالاً پیشرفت کرده و در حیطه رقبای مستقیم شما قرار خواهند گرفت. بهعنوانمثال اگر برند گوچی روزی بخواهد به سراغ تولید کفش ورزشی شیک برود، همهچیز برای نایک تغییر خواهد کرد.
این هم یکی از دلایلی است که شما باید مدام رقبای خود را تحلیل کنید، زیرا بازار مدام در حال تغییر است و اگر دائماً خود را توسعه ندهید از این تغییرات جا میمانید.
محصول یا خدمات قلب هر کسبوکار هستند. و همین امر باعث میشود این مکان برای شروع مناسب باشد. در اولین قدم تحلیل رقبا در کسب و کار، خط تولید محصولات رقیب و کیفیت محصولات یا خدمات ارائهشده توسط آنها را بهطور کامل تجزیهوتحلیل کنید. به قیمت محصولات و تخفیفهایی که به مشتریان ارائه میدهند هم توجه داشته باشید. در این مرحله باید این سؤالات را بپرسید و به پاسخ آن برسید:
یکی از سخت ترین مراحل تحلیل رقابتی، تحلیل فروش رقبا است. اما احتمالاً باید بتوانید به این سؤالها پاسخ بدهید:
این تکههای اطلاعاتی ایدههای خوبی در مورد فرایند فروش رقبا را فراهم میکنند. با این سؤالات اطلاعات لازم برای رقابت با آنها را به دست میآورید. گزارشهای سالانه شرکتهای سهامی عام بهصورت آنلاین موجود است؛ اما برای شرکتهای خصوصی پرس و جوی زیادی لازم خواهید داشت تا اینگونه اطلاعات را جمع کنید.
البته میتوانید بخشی از این اطلاعات را از نرمافزار CRM خودتان بگیرید. اگر مشتریان در جایی از گزارشها به رقبای شما اشارهکردهاند، ببینید چرا محصول یا خدمت شما را به رقبا ترجیح دادهاند. اگر این اطلاعات را هنوز جمع نکردهاید، از بخش بازاریابی یا فروش بخواهید تا فیلتری را در CRM برای این موضوع ایجاد کنند.
پس از شناسایی رقیب، از تیم خود بخواهید که بررسی عمیقتری داشته باشند و علت تغییر مشتریان به سمت محصول یا خدمت شما را جویا شوند. حتی اگر معاملهای را از دست دادهاید و مشتری بالقوه در نهایت تصمیم گرفت از رقیب خرید کند، مطمئن شوید که علت شکست خود را میدانید. چه خدمات یا ویژگیهایی مشتری را به سمت رقیب جذب کرد؟ در مورد قیمت چطور؟ برداشت مشتری از فرایند فروش شما چیست؟ اگر آنها قبلاً به سمت رقیب رفتهاند، بفهمید که چرا این کار را کردهاند.
با پرسیدن سؤالات باز، بازخوردهای صادقانهای درباره آنچه برای مشتریان شما جذابیت دارد و آن چیزی که باعث میشود مشتری را از دست بدهید، دریافت خواهید کرد. بهمحض اینکه به جواب این سؤالات برسید، میتوانید رقبای خود را از میدان به در کنید.
عوامل بسیاری در قیمتگذاری تأثیر دارند. یکی از مهمترین موارد این است که رقبا قیمت محصول یا خدمات مشابه را چقدر تعیین میکنند.
اگر فکر میکنید که محصول یا خدمت شما ویژگی منحصربهفردی ارائه میدهد که رقبا آن را در نظر نگرفتهاند، میتوانید قیمت خود را به نسبت استاندارد صنعت بیشتر تعیین کنید. اما یادتان باشد که باید علت گرانی محصول را به خوبی برای مشتری توضیح دهید. استراتژیهای قیمتگذاری خود را به دقت انتخاب کنید.
حتی ممکن است در فرایند تحلیل رقبا در کسب و کار متوجه شوید که یک شکاف در صنعت برای ارائه محصول مقرونبهصرفه وجود دارد. در این حالت میتوانید قیمت محصول را کمتر از رقبا تعیین کنید و به دنبال مشتریانی بروید که نمیخواهند خیلی هزینه کنند.
نتیجه تحلیل رقبا در کسب و کار هرچه که بود، مطمئن شوید در استراتژیهای قیمتگذاری پیشرو باشید و قیمتها را بهگونهای تنظیم کنید که برای مشتری بالقوه معقول باشد.
بهعلاوه، به مزایای رقابتی رقبا و نحوه مطابقت شما با آنها نگاهی بیندازید. بهعنوانمثال، شاید رقبا از تخفیف عمده یا نسخه آزمایشی یکماهه رایگان استفاده کنند. چنین مزایایی میتوانند دلیل از دست رفتن مشتریهای شما باشند. بنابراین اگر در تحلیل رقبا در کسب و کار به چنین مواردی رسیدید، میتوانید برندتان را با این مزایا مطابقت دهید و یا مزیت رقابتی خاص خودتان را ایجاد کنید.
آیا میدانید حملونقل گران دلیل شماره یک رها کردن سبد خرید است؟
حملونقل رایگان باعث میشود مشتریان یک برند را به دیگری ترجیح دهند. اگر در صنایعی کار میکنید که باید محصول را برای مشتری ارسال کنید، حتماً به هزینههای حملونقل رقبای خود توجه داشته باشید و مطمئن شوید که هزینه ارسال را در نظر گرفتهاید.
اگر در تحلیل رقابتی متوجه شدید که بیشتر رقبا ارسال رایگان را در استراتژیهای توزیع محصولاتشان در نظر گرفتهاند، شما هم باید بستههای مشتری را رایگان ارسال کنید. و اگر کسی تابهحال به سراغ حملونقل رایگان نرفته، این میتواند یک مزیت رقابتی برای شما باشد.
تحلیل وبسایت رقبا، سریعترین راه برای بررسی تلاشهای بازاریابی آنها است. به هر یک از موارد زیر توجه داشته باشید و آنها را ثبت کنید:
در مرحله بعد باید به استراتژی های بازاریابی محتوا و کمیت این آیتمها توجه کنید. حجم پستهای وبلاگ آنها چقدر است؟ مقدار و فراوانی این داراییهای محتوایی را مشخص کنید. چند وقت یکبار مقاله/کتاب/مطالعه منتشر میکنند؟ اینگونه میتوانید استراتژیهای تولید سرنخ آنها را شناسایی کنید.
بعدازآن باید به ارزیابی کیفیت محتوا بپردازید. اگر کیفیت پایین باشد، حجم تولید محتوا اهمیتی ندارد، زیرا مخاطبان موردنظر آنها ارزش زیادی در آنجا پیدا نمیکنند.
لازم نیست که در تحلیل دیگر فعالان صنعت همه محتواها را بررسی کنید. محتواهایی را انتخاب کنید که موضوعات مختلفی را پوشش میدهند. اینگونه تصویری کامل از آنچه رقیب شما با مخاطبان هدف خود به اشتراک میگذارد، خواهید داشت. هنگام تجزیهوتحلیل محتوای رقبا، به سؤالات زیر توجه داشته باشید:
در اسکن محتوا، به عکسها و تصاویر هم توجه کنید. ساختار تصاویر چگونه است؟ از عکسهای آماده استفاده میکنند؟ یا از متخصصین گرافیک خارجی کمک میگیرند؟ یا به نظر میرسد توسط تیم داخلی آنها طراحی شده است؟
وقتی درک کاملی از استراتژی بازاریابی محتوای رقبای خود پیدا کردید، وقت آن میرسد که میزان موفقیت این استراتژیها را مشخص کنید.
در تحلیل رقابتی، باید انواع تکنولوژیهایی که رقبا استفاده میکنند را شناسایی و میزان کارآمدی آنها برای خودتان را بررسی کنید.
بهعنوانمثال، ممکن است متوجه شوید که خدمات مشتریان شرکت رقیب، بازخوردهای بسیار مثبتی دارد. در ادامه تحقیقات تحلیل رقبا در کسب و کار متوجه میشوید که مشتریان آن شرکت از نرم افزار خدمات مشتری استفاده میکند که شما آن را ندارید. این اطلاعات به شما کمک میکند از رقبای خود جلو بیافتید.
برای اینکه بدانید رقیب شما از چه نرمافزارهایی استفاده میکند میتوانید URL شرکت را در وبسایت Built With بنویسید. این نرمافزار ابزار مؤثری برای شناسایی تکنولوژیها و افزونههای مورد استفاده رقبا است.
به علاوه میتوانید درخواستهای استخدامی آنها را بررسی کنید. تمامی شرکتها در استخدام مهندس IT و توسعهدهنده وب احتمالاً ذکر خواهد شد که داوطلب باید با چه ابزارهایی آشنایی داشته باشد. این روشی خلاقانه برای کسب اطلاعات در زمینه تکنولوژی رقباست.
برای اینکه بدانید مخاطبان رقبای شما چقدر با محتوایی که تولید میکنند تعامل دارند، عکسالعمل مخاطبان هدف را بررسی کنید. میانگین تعداد نظرات، اشتراکگذاریها و مواردی که پسندیده شدهاند (Like) را استخراجکنید و مشخص کنید که آیا:
بعدازاینکه محتوای رقیب را تحلیل کردید، باید استراتژی تبلیغات محتوایی آن را تحلیل کنید.
سؤالات زیر میتواند در اولویتبندی و تمرکز روی نکات اصلی به شما کمک کند:
آخرین مرحله تحلیل رقبا در کسب و کار، بررسی شبکههای اجتماعی استراتژیهای بازاریابی شبکههای اجتماعی و میزان تعامل و حضور رقیب در این شبکهها است. رقبای شما چطور تعامل با برند خود را در شبکههای اجتماعی شکل میدهند؟ آیا مقالههایشان یک دکمه اشتراکگذاری در شبکههای اجتماعی دارند؟ آیا به کانالهای شبکههای اجتماعی خود در هرجایی از سایت (مانند سر تیتر (header) یا پاورقی (footer)) لینک دادهاند؟ آیا این موارد درجاهایی از سایت قرارگرفتهاند که بهوضوح دیده شوند؟ آیا آنها از دعوت به عمل (همان Call To Action) استفاده میکنند؟
اگر رقبای شما از یک شبکه اجتماعی استفاده میکند که شما تاکنون در آن فعالیت نکردهاید، بهتر است درباره آن رسانه کمی تحقیق کنید. شاید فعالیت در آن شبکه برای شما هم مفید باشد. برای تعیین اینکه آیا پلتفرم جدید شبکههای اجتماعی ارزش صرف وقت دارد یا خیر، میزان مشارکت رقبا را بررسی کنید. اولازهمه سایتهای زیر را بررسی کنید:
سپس موارد کمی زیر را در مورد هر پلتفرم استخراجکنید:
همان نگاه انتقادی که برای بررسی استراتژی بازاریابی محتوای رقبا داشتید را در مورد تحلیل شبکههای اجتماعی آنها هم به کار بگیرید. چه نوع محتوایی در شبکههای اجتماعی ارسال میکنند؟ آیا بیشتر روی صفحات فرود تمرکز کردهاند یا ایجاد سرنخهای جدید؟ آیا محتوای بصری را برای ترویج تعامل و آگاهی از برند ارسال میکنند؟ این مطالب چقدر اصالت و نوآوری دارند؟ آیا این منابع نویسندگان مستقلی دارد؟ لحن این محتواها چیست؟ نحوه تعامل رقبای شما با دنبال کنندگانشان چگونه است؟
پس از جمعآوری این اطلاعات یک امتیاز کلی برای کیفیت محتوای رقیب خود تعیین کنید. این کار به شما کمک میکند که رقبای خود را درجهبندی و با هم مقایسه کنید.
همانطور که هر جزء را در تحلیل رقبا (کسبوکار، فروش و بازاریابی) ارزیابی میکنید، عادت کنید که یک تحلیل SWOT ساده را همزمان با آن انجام دهید. یعنی هر زمان که نمره کلی را ارزیابی میکنید، به نقاط قوت، ضعفها، فرصتها و تهدیدهای رقبای خود نیز توجه داشته باشید.
چند سؤالی که در این مرحله باید بتوانید پاسخ دهید اینها هستند:
اینگونه میتوانید نقاط ضعف آنها را با نقاط قوت خود مقایسه کنید و برعکس. با انجام این کار، میتوانید زمینههای بهبود خودتان را شناسایی کنید.
تحلیل رقبا را میتوان به طرق مختلف و با ابزارهای متفاوتی انجام داد. برخی از مهمترین انواع ابزارهای تحلیل رقبا عبارت است از:
تحلیل رقابتی بهترین راه شناسایی فرصتهای موجود در بازار است. اما قبل از تحلیل رقبا باید یک پایه و اساس برای خودتان تعیین کنید. آنالیز رقبا بحث گستردهای است اما پیچیدگی خاصی ندارد. کافی است تکنیکهای تحلیل رقبا را به کار بگیرید. با همان معیارهایی که رقبا را میسنجید، به کسبوکار، فروش و خدمات بازاریابی خود در فضای الکترونیک نگاه کنید. این اطلاعات را دقیقاً مانند یک رقیب ثبت کنید و از آن بهعنوان مبنای اصلی خود برای مقایسه همهجانبه استفاده نمایید.
کدام یک از این تکنیکها را تا حالا استفاده کردهاید؟ خوشحال میشویم نظرتان را با ما و خوانندگان دیدار درمیان بگذارید.
تحلیل رقابتی چیست و چه اهمیتی دارد؟
به استراتژیهای مرتبط با شناسایی رقبای اصلی و تحقیق در خصوص محصولات، فرایندها و تلاشهای بازاریابی و فروش آنها تحلیل رقابتی میگویند. با تحلیل رقبا میتوانید نقاط ضعف و قوت آنها را شناسایی کرده و از بینش حاصله برای بهبود کسبوکار خودتان استفاده کنید.
تحلیل رقبا چه تفاوتی با تحلیل SWOT دارد؟
تحلیل SWOT بهمنظور شناسایی فرصتها و چالشهای موجود به کار میرود. اما تحلیل رقبا فرایندی بسیار گستردهتر است و تمامی جنبههای کسبوکار رقبا را بررسی میکند. همانطور که در این مقاله گفته شد میتوانید آنالیز SWOT را در آخرین مرحلهی تحلیل رقبا پیادهسازی کنید.
سلام و تشکر از مطلب خوبی که نوشته اید. آیا تحلیل رقبای کسب و کار با ابزارهای داده کاوی هم ممکن هست؟
سلام. ممنون از حسن نظرتون.
باید بگم بله. در واقع تمامی ابزارهایی که برای مثال در تحلیل وبسایت رقبا استفاده می کنید بر پایه تگنیک های داده کاوی عمل می کند.
بسیار عالی
فقط برای جمع بندی یکجای همه این آیتم هایی که گفتید و استخراج انواع نمودارها و تحلیل ها از آن چه نرم افزاری را پیشنهاد می کنید؟
با سلام. سپاس از همراهی شما. برای جمعبندی دادهها و استخراج نمودارها و تحلیلهای رقابتی، نرمافزارهای تحلیل داده و داشبوردسازی مانند Tableau، Power BI و Google Data Studio پیشنهاد میشوند. این ابزارها امکان ترکیب دادههای مختلف از منابع متعدد را فراهم میکنند و شما میتوانید بهراحتی الگوهای رقابتی، عملکرد بازار و روندها را تحلیل و نمودارهای متنوعی ایجاد کنید. نرمافزارهای CRM هم میتوانند برای تحلیل دادههای مرتبط با رقابت نیز مفید باشند. CRMها امکان ثبت دقیق اطلاعات مشتریان، فروشها، و عملکرد نمایندگان را فراهم میکنند که میتواند برای مقایسه رقبا و تحلیل عملکرد آنها استفاده شود. با این حال، برای جمعبندی دادهها و استخراج نمودارهای تحلیلی، بهتر است CRM را با تبلو یا پاور بی آی ترکیب کنید.
سلام، ممنون از مطالب مفید شما. اما در بعضی بازار ها مانند لوازم یدکی خودرو این تحلیل عملا سخت و تا حدی ناممکن هست چون بیشتر این کسب و کار سایت اینترنتی قوی ندارند زیرا به لوازم فروش ها و مکانیک ها لوازم میفروشند که در اینستاگرام و سایت نیستند. این تحلیل به چه صورت میشه؟
سلام. متشکرم از همراهی شما. اما لازمه بدونید در بازارهایی مانند لوازم یدکی خودرو که بیشتر فروش به مکانیکها و فروشندگان سنتی هست، تحلیل رقابتی نیاز به رویکرد متفاوتی دارد. بهجای تحلیل آنلاین، باید روی روابط و شبکههای فروش سنتی تمرکز کنید. بازدیدهای حضوری از فروشگاهها، پرسوجو از تامینکنندگان و مشتریان عمده و شناسایی الگوهای خرید و فروش در بازار اهمیت دارد. همچنین، میتوانید از شبکههای اجتماعی نظیر واتساپ که در این بازارها بیشتر استفاده میشود، برای درک روندهای فروش و ارتباطات استفاده کنید.
یکشنبه نامههای دیدار
۱۵ ویژگی افراد کاریزماتیک که شخصیت آنها را از دیگران متمایز میکند
هک رشد (Growth hacking) چیست؟ چرا اهمیت دارد؟ (+مثال)
جملات انگیزشی برای جذب مشتری
۲۰ جمله که میتوانید در تبلیغات استفاده کنید