فرهنگ سازمانی چیست؟ ۸ قدم برای ساخت فرهنگ سازمانی درجه یک

فرهنگ سازمانی مناسب، لازمه موفقیت در تجارت است. تحقیقات نشان می‌دهند، شرکت‌هایی که فرهنگ سازمانی مناسبی را اتخاذ کرده‌اند، نرخ رشد 15 درصدی سوددهی و رشد 2.5 برابری ارزش سهام را داشته‌اند. بااین‌وجود، تنها 31 درصد از مدیران منابع انسانی، معتقدند که فرهنگ مناسبی را برای پیشبرد اهداف شرکت خود در نظر گرفته‌اند. به‌علاوه 85 درصد از سازمان‌ها در تغییر فرهنگ سازمانی خود شکست خورده‌اند.
 

برای آشنایی با مفهوم فرهنگ سازمانی مناسب، نحوه‌ی ایجاد و اهمیت آن با ما در این مقاله همراه باشید.

فرهنگ سازمانی چیست؟

فرهنگ سازمانی مجموعه‌ای از ارزش‌ها، انتظارات و شیوه‌هایی است که اقدامات اعضای یک تیم را هدایت می‌کند. فرهنگ سازمانی، مجموعه‌ای از ویژگی‌هایی است که شرکت شما را شکل داده است. در واقع فرهنگ سازمانی است که باعث تمایز بین سازمان شما با سازمان دیگر می‌شود. فرهنگ سازمانی مثبت و کارآمد، منجر به بهبود عملکرد می‌شود و فرهنگ ناکارآمد، موفق‌ترین شرکت‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.

 
توجه داشته باشید که فرهنگ سازمانی را با بیانیه مأموریت اشتباه نگیرید. درست است که هردوی این مفاهیم به تعریف فرهنگ سازمانی کمک می‌کنند، اما یک فرهنگ از طریق رفتارهای ثابت و معتبر ایجاد می‌شود؛ نه با انتشار مطبوعات یا اسناد سیاست‌های شرکت.
 

فرهنگ سازمانی شرکت را می‌توانید در شرایط زیر مشاهده کنید:

• نحوه واکنش مدیرعامل سازمان، به بحران‌ها
• نحوه سازگاری تیم‌ها با خواسته‌های جدید مشتریان
• نحوه‌ی برخورد مدیر با کارمند خاطی و شیوه‌ی اصلاح او

توزیع مسئولیت در فرهنگ سازمانی چگونه است؟

اتخاذ هر کدام از انواع فرهنگ سازمانی، نقش‌های متفاوتی را برای سطوح سازمانی ایجاد می‌کند. از مدیران ارشد تا کارمندان عضو تیم‌های مختلف در یک شرکت باید بتوانند از عهده نقششان در پیشبرد و تغییر فرهنگ سازمانی بربیایند. منظورمان از توزیع این نقش‌ها در فرهنگ سازمانی چیست؟
بیایید نقش‌های مختلف را بررسی کنیم.
 

اعضای هیئت مدیره

تعریف و توسعه فرهنگ مورد نظر را هدایت می‌کنند. باید بررسی کنند که آیا فرهنگ سازمانی مورد نظر با اهداف تجاری همسو هست؟! آیا نیاز همه ذینفعان برآورده می‌شود؟!
 

مدیر عامل و تیم مدیریت ارشد

مدیر عامل یا در شرکت‌های بزرگتر، تیم مدیریت ارشد باید فرهنگ مورد نظر را تعریف کند و آن را از طریق اقدامات رهبری از جمله تعیین اهداف، طراحی استراتژی‌ها و نتایج کلیدی که فرهنگ سازی را در اولویت قرار می‌دهد، تقویت کند. همینطور ساختار کلی سازمان و فرآیندهای عملیاتی آن را برای حمایت و پیشبرد اهداف و ارزش‌های اصلی شرکت طراحی کند.
 

بخش منابع انسانی

اگر در بخش منابع انسانی هستید باید تجارب کارکنان را طراحی کنید که فرهنگ مورد نظر را تفسیر و تقویت کند. همچنین، استراتژی‌ها و برنامه‌هایی را اجرا کنید که بقیه سازمان را قادر می‌سازد تا مسئولیت‌های فرهنگی خود را انجام دهند. بخش منابع انسانی باید بتواند مطالعه منابع مربوط به فرهنگ سازمانی را ترویج کند. همینطور فرایندهایی مانند مدیریت عملکرد را طراحی کند. علاوه براین طراحی سیستم‌های پاداش هم به پرورش فرهنگ سازمانی کمک می‌کند.
 

مدیران میانی

مدیران میانی باید تجربیات کارمندان را جهت بدهند به گونه‌ای که فرهنگ سازمانی را تفسیر و تقویت کند. همچنین اجرای راهبردهای فرهنگ سازی، پرورش تعامل کارکنان با فرهنگ مطلوب و ایفای مسئولیت‌های فرهنگ سازی کارکنان، کارهایی است که بر عهده مدیران میانی در توسعه فرهنگ سازمانی قرار دارد.
 

کارمندان

اما کارمندان که بیشترین نقش را در توسعه فرهنگ سازمانی دارند. چرا؟ کارمندان باید بتوانند به مدیران میانی یا ارشد گزارش‌هایی در خصوص اینکه چقدر فرهنگ سازمانی تعریف شده با فرهنگ واقعی، دیدگاه‌های مشتریان و نیازها و انتظارات آنها همسویی دارد، ارائه بدهند. این کارکنان هستند که باید در مورد نحوه اجرای فرهنگ سازمانی و ایده‌های جدید به مدیران بازخورد بدهند. ایجاد، پایبندی و اجرای هنجارهای فرهنگی تعریف شده به عهده کارمندان است.

انواع فرهنگ سازمانی

عموما انواع فرهنگ سازمانی را به 8 دسته تقسیم می‌کنند که توصیف آن‌ها یک مقاله مفصل می‌طلبد. اما به توضیح مختصری از هر کدام برای آشنایی بیشتر شما با آنها اشاره می‌کنیم.
 

فضای کاری مراقبتی: که مشارکتی و استقبال‌کننده است. دراین نوع فرهنگ سازمانی بر اعتماد متقابل و ایجاد رابطه بین هم تیمی‌ها تمرکز می‌کنند.

فرهنگ هدف محور: محیط‌های کاری که بر هدف تاکید دارند، نوع دوستی و رفتارهای کمک‌کننده در این فرهنگ زیاد به چشم می‌خورد.

فرهنگ یادگیری: فرهنگ‌هایی که برای یادگیری ارزش قائل هستند و تمرکز بالایی بر خلاقیت، نوآوری و اکتشاف دارند.

محیط کاری بازیگوش: روحیه بالا، مشارکت کارکنان و تفریح و سرگرمی در این محیط کاری کاملا مشهود است.

فرهنگ نتیجه محور: این فرهنگ بر نتایج عملکرد کارکنان و برنده‌شدن تمرکز زیادی دارد.

فرهنگ های اقتدار گرا: فرهنگ‌های اقتدارگرا معمولاً مدیر موفق یک رهبر قوی و مطمئن به خود است. در این نوع محیط کاری، رهبران بر اعتماد به نفس، جسارت و قاطعیت تاکید دارند.

فرهنگ‌های ایمنی و آگاهی به ریسک: شرکت‌های آگاه به ریسک، ایمنی را در راس فرهنگ خود قرار می‌دهند. این شرکت‌ها برای برنامه ریزی، آمادگی و احتیاط ارزش زیادی قائل هستند.

محیط های کاری ساختاریافته و روشمند: در نهایت، برخی از انواع فرهنگ‌ها نظم و ساختار را در اولویت قرار می‌دهند. در این محیط‌های کاری، کارمندان به خاطر پیروی از قوانین و پایبندی به هنجارهای مشترک شرکت پاداش دریافت می‌کنند.
 

در کدام فرهنگ سازمانی بیشترین احساس مسئولیت وجود دارد؟

وقتی کارکنان به جای رقابت به همکاری و مشارکت با هم روی بیاورند، نتیجه کارشان بسیار مطلوب خواهد بود، چون همه خودشان را در قبال نتیجه‌ی ‌کار مسئول می‌دانند.
 

محیط کاری که در آن فرهنگ سازمانی مشارکتی جاری باشد، موجب همکاری گسترده و مشارکت فعال کارکنان می‌شود. این میزان مشارکت، سطح بالایی از همکاری و تعهد کارکنان را رواج می‌دهد که می‌توانند به اهداف شرکت دست پیدا کنند و درنتیجه بیشترین احساس مسئولیت را خواهند داشت.

اهمیت فرهنگ سازمانی برای ما چیست؟

• بهبود فرآیند استخدام: 77 درصد کارکنان قبل از تقاضای شغل، فرهنگ آن شرکت را در نظر می‌گیرند.
• بهبود حفظ کارمندان: فرهنگ یکی از دلایل اصلی است که 65% کارکنان به خاطر آن در شغل‌شان می‌مانند.
• بهبود هویت برند: 38% کارکنان، گزارش می‌دهند که می‌خواهند شغل‌شان را به خاطر فرهنگ سازمانی ضعیف، عوض کنند.
• بهبود مشارکت: شرکت‌هایی که فرهنگ سازمانی مثبتی دارند، تا 72% نرخ مشارکت کارکنان بیشتری دارند.

فرهنگ سازمانی بر تمام جنبه‌های کسب‌وکار شما تاثیر می‌گذارد. وقتی فرهنگ محیط کار همراستا با کارکنان‌تان باشد، احساس راحتی بیشتر، حمایت و ارزشمندی بیشتری می‌کنند. همچنین شرکت‌هایی که فرهنگ را در اولویت قرار می‌دهند، هر از گاهی تغییراتی در محیط کارشان می‌دهند و خودشان را تقویت می‌کنند.

مثال های فرهنگ سازمانی موفق

شرکت‌های Microsoft و Salesforce را در نظر بگیرید. این دو شرکت (که فعالیت هر دوی آن‌ها مبتنی بر فناوری است)، در سطح جهانی شناخته شده و از اعتبار و امتیاز بالایی برخوردارند. اگر به استراتژی و ساختار فعالیت‌های این دو شرکت توجه کنید، به سرعت می‌توانید وجود یک فرهنگ سازمانی قوی را تشخیص دهید. مایکروسافت شرکت بی‌رقیبی است. تحولات این شرکت در سال 2014 و توسط ساتیا نادلا آغاز شد. او برنامه‌ای را برای اصلاح فرهنگ سازمانی شرکت آغاز کرد و با ایجاد فرآیند یادگیری، علاوه بر تشویق کارکنان به پیشرفت، سطح کیفی عملکرد آن‌ها را نیز بهبود بخشید. شرکت مایکروسافت امروزه به ارزش بازار 1 تریلیون دلار رسیده و به عنوان یکی از باارزش‌ترین شرکت‌های جهان، با ابرقدرت‌هایی مانند اپل و آمازون رقابت می‌‌کند.

شرکت Salesforce هم با اولویت قرار دادن فرهنگ سازمانی، پیشرفت باورنکردنی و چشمگیری را داشته است. مارک بنیوف، بنیان‌گذار و مدیرعامل Salesforce، در دو دهه گذشته، فرهنگ نیکوکاری و انجام اقدامات بشردوستانه را در میان تیم خود ترویج داد. به‌عنوان‌مثال، تمامی کارمندان جدید این شرکت، بخشی از روز اول کاری خود را به فعالیت‌های داوطلبانه می‌پردازند و برای انجام امور بشردوستانه، سالانه 56 ساعت مرخصی با حقوق دریافت می‌کنند. این فرهنگ سازمانی، استعدادهای بی‌نظیری را به این شرکت کشاند و سبب شد تا قیمت سهام Salesforce، سالیانه به‌طور میانگین بیش از 26 درصد افزایش یابد.
 

ویژگی های فرهنگ سازمانی موفق

فرهنگ سازمانی هر شرکتی منحصربه‌فرد است و به هیچ شرکت دیگری شباهت ندارد. با شناخت فرهنگ‌ سازمان‌های موفق، می‌توانید ویژگی‌های خاص این سازمان‌ها را شناسایی کرده و آن‌ها را در تیم خود پرورش دهید.

هماهنگی

در یک سازمان، زمانی اتفاق می‌افتد که اهداف شرکت و انگیزه‌ کارکنان، همسو شده و در جهت مشخصی حرکت کنند. سازمان‌های موفق به‌طور مستمر برای ایجاد هماهنگی میان اهداف، آرزوها و چشم‌اندازهای شرکت و اعضای تیم، تلاش می‌کنند.

سپاسگزاری

می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد: تقدیر عمومی، یادداشت تشکر و یا اعطای پاداش. فرهنگ قدردانی، فرهنگی است که بین همه اعضای تیم به رسمیت شناخته شده و از مشارکت آن‌ها، تشکر و قدردانی می‌کند.
 

اعتماد

برای یک سازمان حیاتی است. با فرهنگ اعتماد، اعضای تیم می‌توانند توانایی‌های خود را آزادانه ابراز کرده و موردحمایت دیگران قرار گیرند.

عملکرد

عملکرد قوی یکی از مهم‌ترین روش‌های توسعه تجارت شرکت‌های موفق است. این شرکت‌ها با تقویت استعداد اعضای تیم خود، کارایی آن‌ها را بهبود و سرعت بخشیده و درنتیجه سودآوری و بهره‌وری بیشتری را برای شرکت خود به ارمغان می‌آورند.
 

خطاهای تصمیم‌گیری مدیران (+ نحوه‌ی شناسایی سوگیری‌های شناختی)

مقاومت

مقاومت و صبوری یکی از ویژگی‌های کلیدی لازم برای کار در محیط‌های پویا و متغیر است. این فرهنگ نحوه واکنش صحیح با چالش‌ها و تغییرات را به رهبران آموزش می‌دهد.

کار گروهی

همکاری، ارتباط و احترام بین اعضای تیم را تقویت می‌کند. وقتی همه‌ی اعضای تیم از یکدیگر حمایت کنند، کارایی آن‌ها به‌مراتب افزایش‌یافته و از حضور در محیط کار و انجام وظایف خود احساس رضایت و خشنودی می‌کنند.

صداقت

صداقت هم مانند اعتماد، برای همه سازما‌ن‌ها حیاتی است. زیرا همه‌ی اعضای تیم در زمان تصمیم‌گیری، تفسیر نتایج و مشارکت گروهی به یکدیگر متکی هستند. بنابراین صداقت و شفافیت یکی از اجزای مهم فرهنگ سازمانی محسوب می‌شود.

نوآوری

نوآوری باعث می‌شود سازمان‌ها از فناوری‌ها، منابع و بازارهای موجود بیشترین بهره را ببرند. فرهنگ نوآوری بدین معناست که شما تفکر خلاقانه را در تمام جنبه‌های کسب‌وکار خود، (حتی ابتکارات فرهنگی) اعمال می‌کنید.
 

 

ایمنی روانی

ایمنی روانی قدرت ریسک‌پذیری و عملکرد صادقانه‌ی کارکنان را تضمین می‌کند. به یاد داشته باشید که ایمنی روان‌شناختی از سطح تیمی شروع می‌شود، نه از سطح فردی. بنابراین مدیران باید در ایجاد یک محیط ایمن برای تیم خود پیشرو بوده و فضایی آرام و راحت را برای آن‌ها ایجاد کنند.
 

8 گام برای ایجاد فرهنگ سازمانی درجه یک

ایجاد یک فرهنگ سازمانی مناسب، مستلزم توسعه و اجرای برنامه‌های هدفمند است. 8 مرحله‌ی زیر می‌تواند به عنوان یک راهنما در ایجاد یک فرهنگ مناسب و همینطور تغییر فرهنگ سازمانی به سوی یک فرهنگ موفق به شما کمک کند.
 

1. قدردانی از کارمندان

در جهت تغییر فرهنگ سازمانی باید توجه داشته باشید که ایجاد انگیزه و قدردانی از کارکنان، تأثیر مستقیمی بر روی کیفیت کارایی سازمان خواهد داشت. اگر از کارمندانتان قدردانی نکنید، از انجام کار دل‌زده شده و حتی ممکن است شرکت را ترک کنند.
 

اگر قدردانی از کارمندان را به عنوان بخشی از فرهنگ سازمانی قرار دهید و به آن توجه کنید، معیارهای مهم زیر هم به‌خودی خود اتفاق می‌افتند:

• مشارکت کارکنان
• جذب و حفظ استعدادهای برتر
• بهبود عملکرد کارکنان
• و درنتیجه بهره‌وری بیشتر شرکت

تشکر و قدردانی نباید به رویدادهای خاص، مناسبت‌ها و سالگردها محدود شود. بلکه باید به عنوان یک روتین صورت گیرد.
 

2. صدای کارکنان را بشنوید

احترام به نظرات کارکنان و شنیدن مشکلات آن‌ها مهم و ضروری است. عدم انجام این کار می‌تواند منجر به از دست رفتن انگیزه و ضعف عملکرد آن‌ها شده و درآمد شرکت را به طرز چشمگیری کاهش دهد.
 

به منظور دستیابی به این هدف، ابتدا باید ابزاری مناسب را برای ثبت نظرات کارکنان در نظر بگیرید. نرم‌افزارهای نظرسنجی کارکنان و یا ربات چت‌های محل کار گزینه‌های خوبی هستند.
 

پس از فراهم کردن ابزاری مناسب، با بررسی دقیق، نقاط مثبت و منفی عملکرد خود را پیدا کرده و در صورت لزوم اصلاحات و تغییرات مناسب را انجام دهید. تا زمان حل نشدن مشکل، دست از تلاش نکشیده و حس اعتماد را در کارکنان خود ایجاد کنید. انجام این عمل، نه تنها فرهنگ شما را تقویت می‌کند، بلکه رضایت بیشتر کارکنان و سودآوری بیشتر شرکت را هم به دنبال دارد.
 

علاوه بر جمع‌آوری نظرات کارکنان، به اظهارات غیرمستقیم آن‌ها نیز توجه کنید. وجود علائم و نشانه‌هایی در رفتار کارکنان، می‌تواند نقایص فرهنگ سازمانی را آشکار کند. به‌عنوان‌مثال، به زبان بدن آن‌ها توجه کنید. اغلب، رفتار و واکنش‌های کارکنان، بیانگر نکاتی است که شاید هرگز درباره آن صحبت نکنند.

برای توسعه فرهنگ سازمانی موفق باید بتوانید با کارمندان خود ارتباط درستی برقرار کنید.

3. رهبران باید حامی فرهنگ سازمانی باشند

مسئولیت ایجاد فرهنگ مناسب در هر سازمانی، بر عهده رهبران تیم و مدیران است. به‌عنوان‌مثال اگر شرکتی، رسیدگی به ارزش‌ خاصی را در اولویت خود قرار داده باشد و تیم رهبری آن‌ها را نادیده بگیرد (یا برخلاف آن عمل کند)، تلاش سایر کارکنان تضعیف‌شده و اهداف شرکت با شکست روبرو می‌شود.
 

مدیران و رهبران تیم، باید از طریق تعیین اولویت‌های فرهنگ سازمانی خود، رفتار و منش کارکنان را جهت داده و از تلاش آن‌ها برای به‌کارگیری این اولویت‌ها حمایت کنند. همچنین باید دائماً با آن‌ها درباره ارزش‌ها و فرهنگ‌های سازمان، به‌طور واضح و شفاف صحبت کرده و بازخورد کارکنان را در تصمیمات خود لحاظ کنند. دیدگاه کارکنان لازمه‌ی تشخیص فرهنگ مناسب است.
 

4. با ارزش‌های شرکت خود زندگی کنید

ارزش‌ها پایه و اساس فرهنگ شرکت شما هستند. در واقع برای رسیدن به موفقیت، باید با ارزش‌های شرکت خود زندگی کنید. یعنی، کارتان را با تهیه یک بیانیه مأموریت شروع و با به‌کارگیری مداوم ارزش‌های شرکت در همه‌ی جنبه‌های کسب‌وکارتان ادامه دهید.
 

اگر به ارزش‌های شرکت خود پایبند باشید و آن‌ها را در برنامه روزانه خود به‌صورت مداوم بکار گیرید، کارکنان، شرکا و مشتریانتان هم آن را تشخیص داده و از شما پشتیبانی خواهند کرد.
 

5. ایجاد ارتباط بین اعضای تیم

ایجاد فرهنگ سازمانی متناسب با محیط کاری، مستلزم برقراری ارتباط مؤثر میان اعضای تیم است. هرچند که ایجاد این نوع رابطه می‌تواند تا حدودی چالش‌برانگیز باشد، اما با به‌کارگیری روش‌های زیر می‌توانید به هدفتان برسید:

• اعضای تیم خود را (حتی اگر دورکاری می‌کنند) تشویق به همکاری و مشارکت با یکدیگر کنید.
• از روش‌های خلاقانه برای گردآوری کارکنان و تقویت روابطشان با یکدیگر استفاده کنید.
• منافع شخصی مشترک آن‌ها را پیدا کرده و برای رسیدن به آن منافع، تشویقشان کنید.

6. تمرکز بر یادگیری و توسعه

یک فرهنگ‌ سازمانی ایده‌آل، با یادگیری دائمی کارمندان و سرمایه‌گذاری شرکت روی توسعه دانش آن‌ها شکل می‌گیرد.

همچنین فرهنگ یادگیری تأثیر قابل توجهی در تجارت دارد. بر طبق جدیدترین مطالعات انجام شده توسط کالجFind Courses، شرکت‌های موفق، 5/1 برابر بیشتر از سایر شرکت‌ها، به آموزش کارکنان و توسعه آن‌ها اهمیت می‌دهند (منبع).

7. در استخدام کارکنان هم به فرهنگ سازمانی خود دقت کنید

وقتی عقاید و دیدگاه یک کارمند با فرهنگ سازمانی شرکت شما مطابقت نداشته باشد، احتمالاً تیم‌تان با مشکل مواجه شده و اختلافات داخلی صورت می‌گیرد. بنابراین، سازمان‌ها باید معیارهای خاصی را برای استخدام کارکنان خود در نظر بگیرند. همچنین پس از استخدام، بهتر است تا مدتی عملکرد کارکنان را پیگیری کرده و در صورت لزوم، روش‌های مناسب را به آن‌ها آموزش دهند.

به فرایند آنبوردینگ مشتری هم دقت کنید. ایجاد ارتباط اجتماعی را در راس اولویت‌های آنبوردینگ قرار دهید تا کارمندان با فرهنگ و محیط شرکتتان آشنا شوند. این ارتباطات تا زمانی که کارمندان در شرکت مشغول به کار هستند باقی خواهد ماند.
 

 

8. تجربه کارکنان را شخصی‌سازی کنید

کارکنان شما به عنوان مصرف‌کنندگان مدرن، انتظار تجربیات شخصی‌سازی‌شده را دارند. بنابراین برای آشنایی آن‌ها با فرهنگ سازمانی، باید بر روی روش‌های متفاوت و مناسب با روحیات هر یک از آن‌ها، متمرکز شوید. به‌عنوان‌مثال، با استفاده از ابزارهای نظرسنجی و پیگیری سفر کارکنان می‌توانید ارزش‌های کارکنان و فرهنگ سازمانی ایده‌آل آن‌ها را شناسایی کرده و آن‌ها را راهنمایی کنید.
 

معیارهای سنجش فرهنگ سازمانی

حفظ فرهنگ سازمانی خوب، یک سرمایه‌گذاری بلند مدت با مزایای بسیاری است. پس مهم است که معیارهای مهم سنجش آن را بررسی کنید. معیارهایی مثل:

• نرخ حفظ کارکنان و ارجاعات
• نرخ جابجایی کارکنان
• مشارکت و همکاری
• نوآوری و نرخ بهره‌وری

نتیجه‌گیری

حتی اگر برای ایجاد فرهنگ سازمانی در شرکت خود هیچ‌ تلاشی نکنید، این فرهنگ به‌صورت خودکار شکل خواهد گرفت. اما مسلم است که بدون راهنما و استراتژی‌های فرهنگ سازمانی، فرهنگ مناسبی ایجاد نخواهد شد.
 

هنگام توسعه فرهنگ شرکت خود، سه تکنیک اساسی را در نظر داشته باشید: ارتباط، تقدیر و اقدام. با پیروی از این سه راهنما، می‌توانید علاوه بر بهبود ارتباط خود با کارکنانتان و تقدیر از آن‌ها، مطمئن شوید که همه‌ی اعضای تیم برای پیشبرد اهداف شرکت از هیچ تلاشی دریغ نخواهند کرد.
 

منابع:

• مهم‌ترین مولفه‌های فرهنگ سازمانی چیست؟  
• فرهنگ سازمانی: تعریف، اهمیت و توسعه آن

×