زمان خواندن 4 دقیقه
هرم نیازهای مازلو که در روانشناسی شهرت زیادی دارد را می‌توان برای رشد و موفقیت یک کسب‌وکار هم مورد استفاده قرار داد. چطور؟ بیایید بیشتر راجع به این موضوع صحبت کنیم.
هر کسب و کاری از کارکنانش انتظار دارد که بزرگ فکر کنند، پشتکار داشته باشند، الهام بگیرند و حتی الهام‌بخش باشند. بنابراین سوال مهمی که پیش می‌آید این است که افراد به چه چیزی نیاز دارند تا بهترین باشند؟ برای پاسخگویی به این سوال مهم، یک روانشناس آمریکایی به نام آبراهام مازلو طرحی به نام «هرم مازلو» را ارائه کرده است. سپس این هرم مزلو برای استفاده در دنیای کسب‌وکار تعمیم یافت و به این ترتیب «هرم نیازهای مازلو در کسب و کار» هم ایجاد شد. تصویر خندان زیر مربوط به این روانشناس بزرگ، آقای آبراهام مازلو است!
آبراهام مزلو در سال 1943، یک نظریه در مورد انگیزش انسان‌ها ارائه کرد. این نظریه جنجالی که تاکنون در بازاریابی و روانشناسی موردبحث بوده، هرم مازلو (Maslows Hierarchy) نامیده می‌شود.
مزلو یک استاد روانشناسی بود که بعدها در دانشگاه بروکلین مشغول به تدریس شد. او یک سیستم 5 بخشی را برای دسته‌بندی نیازهای افراد در سطوح مختلف، ارائه کرد. این سلسله‌مراتب نیازها از یک سطح ابتدایی شروع می‌شود و به خودشکوفایی می‌رسد.
همان‌طور که در عکس زیر می‌بینید، این تئوری معمولاً در قالب یک هرم سلسله مراتب نمایش داده می‌شود.
بیایید ببینیم اصلا این هرم مازلو چیست؟
مازلو یک نظریه‌ی روان‌شناختی در مورد انگیزش انسان مطرح کرد. این نظریه می‌گوید برای ایجاد انگیزه در سطح بالا یا خودشکوفایی در یک فرد، اول باید به نیازهای اساسی‌تر او پرداخته شود و آنها را برطرف کرد. مدل سلسله مراتبی پنج سطحی هرم مازلو با نیازهای اساسی انسان یعنی نیازهای فیزیولوژیکی، امنیت و تعلق شروع می‌شود و سپس به عزت نفس و خودشکوفایی می‌رسد.
یعنی نیازها در این سلسله‌مراتب از پایین‌ترین سطح تا سطح نهایی عبارت‌اند از:
مازلو تصریح می‌کند وقتی نیازهای اساسی زندگی، مثل غذا و مسکن تامین شد، بعد نیازهای سطح بالاتر، مثل نیازهای اجتماعی، مطرح شده و رفتار فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
قبل از اینکه افراد بتوانند به تمام پتانسیل و ظرفیت وجودی خودشان پی ببرند و از آن استفاده کنند، نیازهای اولیه‌ی انسان یعنی نیازهای فیزیولوژیکی (یعنی تغذیه و سلامت)، نیازهای امنیتی (یعنی سرپناه و ثبات) و نیازهای اجتماعی (یعنی دوستی و تعلق) باید برطرف شود.
همین اصول در دنیای کسب و کار و تجارت هم صدق می‌کند. یعنی برای اینکه اعضای یک مجموعه کاری رشد کنند و از حداکثر پتانسیل وجودی خود استفاده کنند، اول باید نیازهای اساسی و اولیه‌ی آنها در اولویت قرار بگیرد و به آنها رسیدگی شود.
ما می‌توانیم از هرم نیازهای مازلو در کسب‌وکار استفاده کنیم تا نشان دهیم چگونه می‌توان از کارمندان یا اعضای یک تیم برای رسیدن به بالاترین سطح خودشکوفایی حمایت کرد. رسیدن به بالاترین سطح خودشکوفایی، به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا هم به بهترین خودشان تبدیل شوند و هم به موفقیت‌های مالی برسند.
تصویر زیر هرم مازلو در کسب و کار را نشان می‌دهد. از نظریه هرم مازلو می‌توانیم در کسب‌وکار هم استفاده کنیم و به کارکنان انگیزه بدهیم. برای ارتقای عملکرد، فرهنگ سازمانی و استراتژی‌های HR باید تقویت شده و نیازهای کارکنان تامین شوند.
در سطح نیازهای فیزیولوژیکی اساسی، سازمان‌ها باید دستمزدی به کارکنان بدهند که بتوانند سطح استاندارد زندگی را داشته باشند و مطمئن باشند که کارکنان می‌توانند نیازهای اصلی خود مثل غذا، مسکن و مراقبتهای پزشکی را تامین کنند.
برای این منظور، مدیران می‌توانند مزایای ویژه‌ای برای مراقبتهای بهداشتی و درمانی ارائه دهند، برای عضویت در باشگاه‌های ورزشی به آنها امتیاز بدهند و محیط کاری راحت و مناسبی را برایشان تهیه کنند.
برای سطح نیازهای مربوط به امنیت، مدیران می‌توانند امنیت شغلی، شرایط کاری ایمن و حقوق مناسبی را به کارکنان ارائه دهند. کارمندان وقتی انگیزه پیدا می‌کنند که احساس کنند هم از نظر مالی ثبات دارند و هم اینکه از نظر فیزیکی در محیط کاری امنی فعالیت می‌کنند.
برای این منظور مدیران می‌توانند روشهای گزارش‌دهی و سیاستهای ضد خشونت را اجرا کنند، امنیت روانی افراد را تضمین کنند، یک سری استانداردهای اخلاقی تعیین کنند و در سیاستهای پرداخت حقوق و پاداش، شفاف‌سازی کنند.
تامین نیازهای اجتماعی شامل ایجاد یک جو مشارکتی و همکاری در سازمان است. تیم‌سازی، گردهمایی اجتماعی، طرح‌های مربیگری و ارتباطات شفاف می‌توانند حس تعلق خاطر را در افراد تقویت کنند. انگیزه افراد زمانی بالا می‌رود که کارکنان احساس کنند قدرشان را می‌دانند و با تیم‌های خود همکاری کنند.
برای این منظور مدیران می‌توانند مثلا اتاق‌های مخصوص مادران در نظر بگیرند، در رابطه با کمک‌های اولیه سلامت روان به ناظران آموزش‌های لازم را بدهند، یک برنامه مربیگری تدارک ببینند، رفتار و گفتار مناسبی را الگو قرار دهند و کمبودها و نواقص را با بقیه به اشتراک بگذارند.
برای تامین نیازهای احترام، سازمان ها باید سیستم‌های قدردانی و نقش‌های رهبری را اجرا کنند.
برای این منظور، مدیران می‌توانند استعدادهای خاص را پرورش دهند، از بررسی‌های عملکرد، حداکثر استفاده را ببرند و با نقش‌های مربیگری اعتماد کارکنان را جلب کنند.
برای رسیدن به خودشکوفایی، سازمان‌ها باید اطمینان حاصل کنند که شغل‌های افراد، هماهنگ با استعداد و علایق‌شان است. سازمان‌ها با توانمندسازی کارکنان، روبه‌رو کردن آنها با یک سری چالش‌ها و ترویج محیطی که انگیزه آنها را بالا ببرد، می توانند سفر خود به سم خودشکوفایی را تسهیل کنند.
برای این منظور مدیران می‌توانند افراد را تشویق به نوآوری کرده و از ادامه تحصیل آنها حمایت کنند.
مازلو، سلسله مراتب خودش را به دو نوع کلی متفاوت از نیازها تقسیم کرد: نیازهای رشد و نیازهای کمبود.
تفاوت اصلی بین نیازهای رشد و کمبود، تغییر در انگیزه افراد در زمانی است که نیازهایشان برآورده می‌شود. انگیزه بیشتر، همان نیازهای رشدی هستند که تامین شده‌اند. برعکس، وقتی نیازهای کمبود تامین می‌شوند، انگیزه کم می‌شود.
خودشکوفایی، در ادامه رشد شخصی حاصل می‌شود. در نتیجه، آن را به یک نیاز رشد تبدیل می‌کند. نیازهای رشد، ناشی از اشتیاق برای بهتر شدن و رشد شخص هستند. همان‌طور که فرد، نیازهای رشد را برطرف می‌کند، انگیزه‌اش هم بیشتر می‌شود، چون اشتیاقش برای بهتر شدن، افزایش می‌یابد.
برعکس، نیازهای کمبود به چهار سطح زیر خودشکوفایی مربوط می‌شوند؛ یعنی نیازهای فیزیولوژیکی، امنیت، عشق و محبت و عزت نفس. نیازهای کمبود ناشی از اشتیاق فرد برای رهایی از کمبودها یا به دست آوردن چیزهایی است که در اختیار ندارد. همان‌طور که فرد، چیزهایی که ندارد را به دست می‌آورد، انگیزه‌اش برای کسب این چیزها هم کمتر می‌شود.
هرم مازلو یادآوری می‌کند که مدیران و کسب‌وکار آنها زمانی بهترین خروجی را از کارکنانشان دریافت می‌کنند که از دیدگاه ذینفعانشان با «طرز فکر بیرونی» به دنیا نگاه می‌کنند. یعنی نسبت به اعضای تیم خود همدلی، دلسوزی و محبت واقعی نشان می‌دهند و در عین حال به صورت سازماندهی شده، منظم، همراه با مدل‌سازی شفاف و قابل اندازه‌گیری فعالیت می‌کنند. البته استانداردها و انتظاراتی هم دارند. تلاش برای درک نیازهای فیزیولوژیکی، امنیت، تعلق خاطر و عزت نفس ذینفعان برای ایجاد محیطی که استعدادها و برتری‌های افراد مورد اعتماد و حمایت قرار گیرد ضروری است.
ایجاد مدلی از «مدیریت مشارکتی» که در آن کارکنان در فرآیند تصمیم‌گیری درگیر هستند، باعث می‌شود در آن محیط نظرات کارکنان دیده و ارزش‌گذاری شود. وقتی کارکنان احساس کنند که به اندازه‌ی کاری که انجام می‌دهند مهم هستند، باعث می‌شود آنها واقعا و از ته دل ازخودگذشتگی کنند، چیزی که همه‌ی مدیران برای به حداکثر رساندن عملکرد شرکت خود به آن نیاز دارند.
مدیرها همیشه به کار تیمی علاقه دارند ولی معمولا نقش خود را در ایجاد یک احساس تیمی مشترک که عملکرد و نتایج را تحت تاثیر قرار می‌دهد، فراموش می‌کنند. آنها باید نیازهای فیزیولوژیکی، امنیت، تعلق خاطر و عزت نفس ذینفعان خود را بشناسند و به طور فعال به آنها پاسخ دهند.
بهترین شرکت‌ها تیم کاری تشکیل می‌دهند که شرکت و اعضای آن ویژگی‌های زیر را دارند:
کارفرمایانی که مشارکت پایین و همکاری کمی با کارمندان خود دارند، اغلب با نرخ بالای جابجایی کارکنان و مسائل اخلاقی و کارکنان ناراضی مواجه هستند. با سرمایه‌گذاری روی جلب رضایت و شادی کارکنان می‌توانید رضایت آنها را جلب کرده و در کنارش، میزان مشارکت و انگیزه آنها را هم بالا ببرید. این مساله در نهایت تاثیر مثبتی بر بهره‌وری کسب‌وکارتان می‌گذارد.
مهم است که ببینید در شغل فعلی‌تان، آیا نیازهایتان تامین می‌شود یا نه. نیازهای شما، مهم و ارزشمند هستند، پس آنها را در اولویت قرار دهید. همچنین می‌توانید به دنبال راههایی برای تغییر شغل و سبک زندگی‌تان باشید تا یک محیط کاری مثبت و مشارکتی را ایجاد کنید.
در رابطه با افزایش فروش با هرم مازلو، مزلو اظهار داشت که رفتار و تصمیم‌گیری انسان توسط یکی از پنج سطح نیاز در سلسله مراتب او برانگیخته می‌شود. در نتیجه اگر بتوانید هر کدام از محرک‌های انگیزشی هرم مازلو را در پرسونای مشتری شناسایی کنید می‌توانید در فروش به موفقیت برسید. برای مثال کسانی که در سطح چهارم یا پنجم هرم مازلو قرار دارند خدماتی مانند ماساژ درمانی یا دوخت لباسهای سفارشی را می‌پذیرند. زیرا این افراد نیاز به افزایش عزت نفس و تحقق پتانسیل کامل خود دارند و با خدمات یا محصولات مرتبط با این نیاز برانگیخته می‌شوند.
بعید است که همین کمپین بازاریابی برای کسانی که در سطح اول هستند، جذاب باشد. زیرا آنها اساسی‌ترین نیازهای انسانی را لازم دارند: غذا، آب و سایر عناصر بقا.
یک مشتری بالقوه با توجه به سطح دوم هرم نیازهای مازلو، یعنی امنیت، ممکن است وسوسه شود که خودروی جدیدی بخرد. اگر او را متقاعد کنید که محصول شما برای خانواده اش ایمن، قابل اعتماد و دارای رتبه خوبی در مطالعات مصرف کننده است، پس می‌توانید او را جذب کنید. در مورد شخصی که بر اساس نیاز به عزت نفس در نیازهای سطح چهار به دنبال کسب اعتبار است، باید فعالیتهای بازاریابی و فروش خود را طوری تنظیم کنید که او را متقاعد کنید که به دست آوردن و اجرای روشهای حسابداری شما تحسین هم‌رده‌هایش را به ارمغان می آورد یا او را در مقابل رئیسش خوب جلوه می‌دهد.
اگر فرض کنیم که برند هم مثل یک موجود زنده یا انسان است، باید از طبقات هرم بالا برود. به این دلیل که مشتری‌های شما انسان هستند و فقط آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا برندتان قابل اعتماد و معتبر باشد.
با پیروی از اصول اولیه مازلو و به کار بردن آنها در رشد کسب‌وکارتان می‌توانید یک برند واقعی بسازید. یعنی برند شما باید فراتر از نیازهای اولیه انسانی حرکت کند و هدف‌های والاتر را برآورده کند. در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم که چطور باید از طبقه‌های هرم به سمت بالا حرکت کنید.
جان کلام این است که برای موفقیت در کسب‌وکار به یک تیم قوی، پرتلاش، با اراده، خلاق و با اعتماد به نفس نیاز دارید. اما برای داشتن این تیم اول باید به نیازهای اولیه‌ی آنها توجه و رسیدگی کنید. هرم مازلو نشان می‌دهد که اول باید نیازهای فیزیولوژیکی، امنیت و تعلق خاطر به ترتیب برطرف شوند و بعد به سراغ نیازهای بالاتر یعنی عزت نفس و خودشکوفایی رفت. شما نمی‌توانید با نادیده گرفتن نیازهای اساسی انسان از او انتظار خلاقیت و خودشکوفایی داشته باشید.
همین هرم نیازهای مازلو در کسب و کار هم وجود دارد و شما می‌توانید به راحتی در محیط کار هم از آن استفاده کنید. بنابراین اگر به رشد کسب‌وکارتان اهمیت می‌دهید، «هرم مازلو در کسب و کار» را همیشه بخاطر داشته باشید و سعی کنید با یک برنامه‌ریزی اساسی، اول سطح رفاه و آسایش کارکنانتان را افزایش دهید و کم‌کم آن را به سمت عزت نفس، خودشکوفایی و خلاقیت ببرید. البته هرم مازلو علاوه بر دنیای کسب و کار در تمام زندگی کاربرد دارد و شما می‌توانید آن را به جنبه‌های دیگر زندگی هم تعمیم دهید و در جهت رشد و توسعه‌ی فردی از آن استفاده کنید.
چگونه می توان از نظریه مزلو در محیط کار استفاده کرد؟
در تئوری مزلو، کارکنانی که نیازهای آنها در پایین‌ترین سطح برآورده نشده است، بر اساس نگرانی‌هایشان برای جبران خسارت، ایمنی یا ثبات تصمیم گیری می‌کنند. بنابراین ضروری است که متخصصان منابع انسانی اطمینان حاصل کنند که این نیازها قبل از سایر نیازها در هرم برآورده می شوند.
چگونه می‌توان از هرم نیازهای مزلو برای ایجاد انگیزه در کارکنان استفاده کرد؟
طبق این نظریه، پایین ترین سطح نیازهای برآورده نشده در سلسله مراتب، محرک اصلی رفتار است. زمانی که این سطح ارضا شود، نیازها در سطح بعدی هرم شروع به انگیزش رفتار خواهند کرد. بر اساس این نظریه، رشد فردی کلید موفقیت یک سازمان است.
برگشت
به
وبلاگ
