اثر عجیب و غریب چیست؟ خطای شناختی (۱۶) از لیست سوگیری‌های شناختی

۲۶ درس رایگان

بر اساس معتبرترین مقالات دنیا

بر پایه علم روانشناسی

اثر عجیب و غریب چیست؟ درس شانزدهم از سری سوگیری شناختی است، با خواندن این سری شما با خطاهای شناختی و سوگیری های آدم ها که نقش مهمی در تصمیم گیری ایشان ایفا می کند آشنا خواهید شد این دانش به شما در مذاکرات فروش و متقاعدسازی کمک خواهد کرد.

مشاهده درسنامه در انتهای مقاله

قسمت (16) از لیست سوگیری‌های شناختی (ویدیو)؛ سوگیری اثر عجیب و غریب (Bizarreness effect) یکی از خطاهای‌ ادراکی است که باعث می‌شود ذهن انسان اطلاعات عجیب و غریب و غیرمعمول را خیلی ساده و سریع به خاطر بیاورد.

فرض کنید از شما پرسیده شود قسمت دهم سریال مختارنامه را به یاد می‌آورید یا نه، مطمئناً نمی‌توانید جزئیات خاصی را به یاد بیاورید. اما اگر در ارتباط با صحنه‌ی کشته شدن غول کوفی به دست مختار در این سریال از شما سوال شود، بلافاصله آنچه اتفاق افتاد و واکنش‌تان در برابر آن را به یاد می‌آورید.

طبق اقتصاد رفتاری که به بررسی چرایی و دلیل انتخاب‌ها و اشتباهاتی که انجام می‌دهیم می‌پردازد، به خاطر سپردن اطلاعات غیر منتظره و غیر عادی از اطلاعات معمولی آسان‌تر است. به این سوگیری شناختی اثر عجیب و غریب گفته می‌شود. 
 

سوگیری اثر عجیب و غریب چیست؟

اثر عجیب و غریب یک پدیده روانشناسی است که بیان می کند احتمال به یاد آوردن مطالب غیرعادی و عجیب، آسان‌تر از چیزهای عادی است. این یک وجهه از حافظه انسان است که نشان می‌دهد می‌توانیم چیزهای عجیب را به خاطر ماهیت غیرعادی‌شان بهتر به خاطر بیاوریم تا مسائل عادی و معمولی.

مثال‌هایی از اثر عجیب و غریب

همان طور که می‌دانید از اثر عجیب و غریب سالها برای تاثیرگذاری و انتقال پیام‌های تبلیغاتی استفاده شده است. یک نمونه‌ی برجسته‌ی آن در سال 1970 تصویر مردی بود که باردار شده بود! 

Saatchi & Saatchi شرکتی تبلیغاتی است که این آگهی را برای انجمن تنظیم خانواده با این عنوان که “آیا اگر شما باردار می‌شدین، بیشتر مراقبت نمی‌کردین؟” طراحی کرده بود. همانطور که می‌دانید امروزه تصویر یک مرد باردار همان تاثیری را ندارد که 50 سال پیش روی مردم داشت، اما در آن زمان توجه مردم را به خود جلب کرده بود. 

بیشتر بخوانید: اثر فریب‌گر یا اثر طعمه چیست؟

اگر چه در زمان حاضر با افزایش برابری جنسیتی این تبلیغ ممکن است مناسب نباشد، اما بازسازی و انتشار مجدد آن بحث برانگیز خواهد بود. به هر حال، این آگهی به یادماندنی از سوگیری اثر عجیب و غریب به خوبی و با موفقیت استفاده کرد. 

نمونه‌ی دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، کارخانه‌ی نوشابه‌ی Oasis یکی از جدیدترین برندهایی است که از اثر عجیب و غریب استفاده کرده است. در واقع این کارخانه با کمپین تبلیغاتی Togetherness Bottle، برندهای تجاری دیگر را که ادعا می‌کنند بیایید با هم تغییر ایجاد کنیم را  مسخره می‌کند، در حالیکه خودشان هم واقعاً می‌خواهند بیشتر بفروشند. 
 

Oasis با به کارگیری استراتژی بازاریابی RefreshingStuff# که به تبلیغات جالب و عجیب غریب معروف است، این کمپین را افزود و با طراحی یک محصول نامتعارف و غیرعادی یعنی بطری‌ای که می‌توان از سر و ته آن دونفره و با هم نوشید، توجه مصرف‌کنندگان را جلب کرد. 

همچنین اگر توجه کرده باشید بسیاری از کودکان در کمال تعجب می‌توانند اطلاعاتی راجع به دایناسورها را یاد بگیرند و به خاطر بسپارند درحالیکه یادگرفتن اطلاعات علمی و فرمول ها خیلی زود آنها را خسته می‌کند. 

بنابراین سوگیری شناختی اثر عجیب و غریب به گرایش ذهن انسان برای یادآوری آسان و سریع اطلاعات عجیب و غیرمعمول اشاره دارد. این مسئله به دلیل علاقه‌ی ذهن انسان به اطلاعاتی تازه یا عجیب و تمایل به کم رنگ شدن خاطرات برای اطلاعات پیش پا افتاده ایجاد می‌شود.
 

چگونه از سوگیری اثر عجیب وغریب استفاده کنیم؟

اگر می‌خواهید در رشته یا کار خودتان متمایز باشید یا اگر به نوعی مایلید خودتان را برجسته کنید، می‌توانید از اثر عجیب و غریب کمک بگیرید. این سوگیری مخصوصا برای بازاریاب‌ها مناسب است که دوست دارند محصول‌شان را در بازار متمایز نشان دهند و مردم آن را فراموش نکنند. اما به طور کلی خیلی باید مراقب باشید که این اثر شما را از حقیقت دور نکند. اینجا هم مثل سایر خطاهای شناختی، داشتن آگاهی نسبت به سوگیری و موضوع، کمک می‌کند تصمیم منطقی‌تری بگیرید.

نکته‌ی فروش: 

شما می‌توانید با تعریف کردن یک داستان یا واقعیتی حیرت انگیز، محصول خود را به یاد ماندنی کنید. به عنوان مثال، یک فروشنده‌ی نرم افزار جلسات مجازی ممکن است داستان خود را این گونه آغاز کند: “اگر به دنبال راهی برای افزایش کارایی تیم خود و افزایش رضایت شغلی آنها هستید، سعی کنید امتیازات دورکاری را پیشنهاد دهید. زمانی که افراد از راه دور کار می‌کنند 69% بهره‌وری بیشتری دارند”.
 

×